Oddziałowe Biuro Badań Historycznych – Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie zaprasza do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej pt. Aparat represji – podmiot wykonawczy w systemie sowieckim – historia i perspektywy badawcze (6–7 czerwca 2024 r.). Jej celem jest podsumowanie dotychczasowego stanu badań nad takimi kwestiami jak: policja polityczna, wojsko, sądownictwo i prokuratura, traktowanych jako integralne elementy aparatu represji oraz zwrócenie uwagi na obszary niedostatecznie eksplorowane przez historyków. Nie mniej istotnym zagadnieniem jest także wskazanie problemów związanych z prowadzeniem badań nad szeroko rozumianym aparatem represji w Polsce i w innych państwach bloku sowieckiego. Interesują nas również analizy porównawcze organizacji i rożnych przejawów działalności aparatu represji w Polsce i w innych państwach komunistycznych w latach 1944–1989/1990. Studia przypadku będą mile widziane, jeżeli odniosą się do szerszej problematyki funkcjonowania aparatu represji i jego uwarunkowań specyfiką danego państwa. 

 

Data i miejsce konferencji nie zostały wybrane przypadkowo. W lipcu 2024 r. minie bowiem osiemdziesiąt lat od momentu zainstalowania się na ziemiach polskich władzy komunistycznej. Pierwsze jej instytucje zaczęły powstawać w Lublinie. Tam również rozpoczęło się tworzenie systemu monocentrycznego. Jego istotnym elementem była kontrola i terror skierowane wobec niemal wszystkich obywateli, grup i środowisk, niezależnie od ich rzeczywistego zachowania. Funkcję tę powierzono pracownikom aparatu represji, składającego się nie tylko z policji politycznej, lecz także z wojska, prokuratury i sądownictwa.

 

Wskazana data powstania aparatu terroru odnosi się jedynie do ziem polskich. Rocznica ta może jednak stanowić pretekst do dyskusji nad jego dziejami także w pozostałych krajach bloku sowieckiego. 

 

Zagadnienia szczegółowe:

- stan badań nad szeroko rozumianym aparatem represji;

- baza źródłowa i poszukiwanie nowych źródeł;

- postulaty i problemy badawcze;

- proces sowietyzacji (ogólna charakterystyka, perspektywa porównawcza – zakres, różnice w poszczególnych państwach, z uwzględnieniem sytuacji
w Państwach Bałtyckich, w Ukrainie i Białorusi – sowietyzacja w latach 1939/40–1941);

- geneza aparatu represji w Polsce i w innych państwach bloku sowieckiego –wpływ Sowietów na budowę i funkcjonowanie aparatu represji; specyfika czy powtórzenie modelu sowieckiego; porównanie budowy struktur aparatu represji w poszczególnych regionach Polski – powielanie doświadczeń zdobytych na terenie tzw. Polski Lubelskiej, czy modyfikacja w zależności od terenu;

- ludzie aparatu represji w Polsce i innych państwa bloku sowieckiego – portret zbiorowy, płynność i stabilizacja kadr, formy rekrutacji, patologie
i przestępczość kryminalna; zamknięta kasta czy cześć społeczeństwa;

- zakres działalności – definiowanie „wroga” w odpowiedzi na odgórne zapotrzebowanie rządzących i uwarunkowania w danym państwie;

- metody i formy działalności – specyfika danego państwa jako determinanta doboru metod;

- relacje z innymi instytucjami państwa – przede wszystkim zakres i sposoby kontroli sprawowanej przez centralne władze partii komunistycznej.

 

Miejsce konferencji: Lublin, Sala Konferencyjno-Wystawiennicza, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, ul. Wodopojna 2.

 

Język konferencji: język polski i język angielski (tłumaczenie symultaniczne).

 

Wystąpienia: 20 minut (do dyspozycji referentów będzie laptop, rzutnik multimedialny), prosimy o wcześniejsze przesłanie prezentacji oraz tekstu referatu dla tłumaczy.

 

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo wyboru referatów spośród zgłoszonych propozycji. Wybrani prelegenci zostaną poinformowani o przyjęciu referatów droga mailową. Wraz ze zgłoszeniem na konferencję, prosimy o nadesłanie abstraktu wystąpienia (do ok. 1000 znaków ze spacjami) wraz z notą biograficzną.

 

Termin nadsyłania zgłoszeń: 29 luty 2024 r.

Termin zatwierdzenia listy uczestników: 31 marca 2024 r.

 

Publikacja: Artykuły w języku polskim lub angielskim zostaną opublikowane
w kolejnym numerze czasopisma „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989/90” za 2025 r. (40 pkt. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego). W związku
z procesem wydawniczym prosimy o składanie gotowych tekstów do 7 czerwca 2024 r.

 

Organizatorzy nie przewidują opłaty konferencyjnej, zapewniają referentom bezpłatne noclegi, wyżywienie oraz zwrot kosztów podróży. Pracownicy IPN rozliczają udział w konferencji w ramach delegacji służbowych.

 

Zgłoszenia prosimy kierować do:

dr hab. Jacek Wołoszyn, tel. (81) 536 34 69, e-mail: jacek.woloszyn@ipn.gov.pl

dr Justyna Dudek, tel. (81) 536 34 64, e-mail: justyna.dudek@ipn.gov.pl