Call for papers

Przedmiotem krytyki, jak postulował Walter Benjamin, powinniśmy uczynić kryjące się za pojęciem postępu wrażenie, że posuwamy się „naprzód przez pusty, homogeniczny czas”. Nawiązując do tych słów Benjamina, stawiamy pytanie o wizje postępu już nie całego społeczeństwa, lecz właśnie samej krytyki. W jaki sposób strategie cięć i zerwań lub, przeciwnie, podtrzymywania ciągłości w stosunku do wcześniejszych tradycji teoretycznych wpływają na praktyki krytyczne? Chcemy o to zapytać w odniesieniu do współczesnych (heterogenicznych i często sprzecznych) nurtów teorii krytycznej rozumianej sensu largo. Mowa tu nie tylko o czerpiącym explicite z pism szkoły frankfurckiej modelu krytyki zantagonizowanym wobec dualistycznej teorii klasycznej, lecz także znacznie szerzej, o niepowiązanych wprost z tradycją Instytutu Nauk Społecznych we Frankfurcie podejściach krytycznych o analogicznych założeniach oraz celach. Istotny będzie również aspekt definicyjnego, intencjonalnie tutaj podtrzymywanego niedookreślenia. Będziemy rozpatrywać, jak na obecny status teorii krytycznej wpływa rozszerzenie jej rozumienia na możliwie sprzeczne strategie krytyki kultury i społeczeństwa – na ile jest to pojęcie plastyczne, którego formy ideologiczne możemy negocjować i heterodoksyjnie rozszerzać poza źródłowe intencje.

Interesować nas będzie również (możliwa) nieuchronność konfrontacji z uhistorycznioną tradycją krytyczną, a także aspekt prospektywny: jakie perspektywy stwarzają re-lektury XX-wiecznej krytyki? Kiedy Fredric Jameson ponad trzy dekady temu wracał do pism Adorna, zastanawiał się nad anachronicznością założeń jego marksistowskiej krytyki kultury. Adorno – zgodnie z przywołaną interpretacją Jamesona – miał sprawdzać możliwości zajmowania się koncepcjami filozoficznymi, które historycznie wydają się nieaktualne. Analogicznie chcemy teraz zapytać o potencjalne kontynuacje wcześniejszych nurtów krytyki, w tym o to, jakie napięcia i wewnętrzne stawki mogą towarzyszyć (także rewizjonistycznym) powrotom do początków teorii krytycznej. Czy obecnie krytyka będzie zmierzać raczej ku odrzuceniu linii „mistrzów podejrzeń”? Czy może wręcz przeciwnie, wyjątkowo potrzebne jest właśnie ponowne odczytanie projektów krytycznych wychodzących od demaskacji czy źródłowego dla krinein gestu różnicowania?

Przykładowe tematy wystąpień obejmują:

– re-lektury klasyków teorii krytycznej;

– status krytyki: tendencje post- i antykrytyczne we współczesnych badaniach kulturowych;

– redefinicje teorii krytycznej;  

–  poza centrum: teoria krytyczna i teoretycy na marginesach i peryferiach dyskursu;

– współczesne przetworzenia teorii krytycznej w badaniach nad kulturą popularną;

– napięcie pomiędzy teorią krytyczną szkoły frankfurckiej a dominującymi dyskursami ekologicznymi i posthumanistycznymi; 

– teoria krytyczna a zwrot etyczny; etyka troski i sprawiedliwości jako nowe formy uprawiania humanistyki;

– teoria krytyczna a marksizm(y): neomarksizm i postmarksizm a tradycja szkoły frankfurckiej;

– utopia (w) teorii krytycznej;

– analityczna operatywność teorii krytycznej; 

– teoria krytyczna i kryzys Uniwersytetu – konstruowanie obrazu teorii krytycznej a konstruowanie narracji o kryzysie Uniwersytetu; aplikowalność teorii krytycznej w dyskusji o statusie Uniwersytetu;

– poststrukturalne teorie krytyczne – utrwalanie poprzez nie neoliberalnego porządku a odzyskiwanie ich pierwotnego potencjału politycznego;

– teoria krytyczna a materialistyczne korekty i rewizje pojęcia autonomii sztuki;

– artystyczne i literackie praktykowanie teorii krytycznej.

Konferencja odbędzie się w dniach 26–27 września 2024 roku w formie stacjonarnej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Do 30 kwietnia włącznie prosimy o przesłanie w formularzu Google (https://docs.google.com/forms/d/1YLxA7kH7aIH0irSalNjygmre1pa_rVlP72EeAcwZnxE/edit?pli=1&pli=1) abstraktów (długość abstraktu nie powinna przekraczać 300 słów) wraz z imieniem, nazwiskiem, afiliacją oraz biogramem. O przyjęciu poinformujemy do 31 maja. Następnie osoby uczestniczące przekażą organizatorom do 31 sierpnia konspekty swoich wystąpień.

Czas każdego wystąpienia na konferencji to około 10 minut. Zaproponowany przez nas tryb naboru jest podyktowany planowanym charakterem konferencji – poszczególne panele przyjmą formę seminaryjną, a osoby prelegenckie będą proszone o zapoznanie się przed konferencją z przesłanymi im wcześniej konspektami występujących w panelu. Po konferencji przewidywana jest publikacja wybranych tekstów (po otrzymaniu pozytywnych recenzji). Udział w konferencji jest płatny. Opłata konferencyjna wynosi 200 zł (za wyjątkiem osób ze statusem studenta lub doktoranta, w których przypadku jest obniżona do 100 zł).  

Konferencja organizowana jest przez Koło Naukowe Tekstów Kultury oraz Koło Naukowe Współczesnej Myśli Teoretycznoliterackiej wraz z Katedrą Antropologii Literatury i Badań Kulturowych, Katedrą Krytyki Współczesnej i Katedrą Teorii Literatury przy Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydarzenie objęło matronatem czasopismo „Praktyka Teoretyczna”

Rada Naukowa
dr hab. Jakub Momro, prof. UJ
dr Dezydery Barłowski
dr Kacper Kutrzeba
dr Kinga Siewior
dr Katarzyna Trzeciak
dr Bartosz Wójcik

Komitet Organizacyjny:
Bartłomiej Brzozowski
Anastazja Czarkowska
Oliwia Gembalczyk
Kacper Majewski
Wojtek Nowak
Kamil Walczak