Jesteśmy anachroniczni, wciąż nostalgicznie zapatrzeni w drugą połowę XX wieku. Słabość teraźniejszości oraz jej nieokreśloność sprawia, że poruszamy się w rzeczywistości złożonej ze śladów. „Bycie nie na czasie” (out of joint) stało się wyróżnikiem i charakterystyczną cechą świata kultury. W trakcie konferencji pragniemy przyjrzeć się nostalgicznemu charakterowi współczesności, a ten ujawnia się między innymi w jej licznych powrotach i nawiązaniach do niedawnej przeszłości, od której trudno nam się dzisiaj uwolnić. Żyjemy w tak zwanej „niewspółczesnej współczesności”, czyli w momencie dziejowym, w którym kulturowa rzeczywistość ukazuje się nam jako przeniknięta słabą obecnością przeszłości i wątłą obietnicą przyszłości. Dlaczego nie jesteśmy w stanie rozstać się z przeszłością, która niczym widmo wciąż swobodnie powraca w swoich rozmaitych wersjach? Dlaczego nasza teraźniejszość jest przeniknięta anachronicznymi wtargnięciami i zakłóceniami? Zamierzamy zbadać dziwną, niewspółczesną kondycję współczesnej kultury, która najwyraźniej zaznacza się literaturze, kinie, fotografii, sztukach wizualnych oraz muzyce. Widmowa kondycja współczesności ujawnia się również w naszym codziennym życiu oraz polityce, jako możliwość tego, co nadchodzi (arrivant) oraz trudność w rozstaniu się z tym, co nie jest w stanie nas opuścić (revenant). Chcielibyśmy zastanowić się, czy w czasie narastających radykalizmów i postaw konserwatywnych możemy jeszcze postrzegać rzeczywistość ludzkiego życia w kategoriach słabości. Podążając ścieżką wytyczoną przez Jacquesa Ranciera pragniemy przyjrzeć się temu, w jaki sposób świat sztuki przenika się z  rzeczywistością polityczną.

Widmowy charakter współczesnej kultury polega na tym, że ona sama pogrążając się w melancholii, nie może rozstać się z tym, co odeszło. Mamy nadzieję, że zwrot widmowy zapoczątkowany przez Jacquesa Derridę w naukach o kulturze pozwoli rozwiać powszechnie występujący stereotyp „jałowej kultury wyczerpania” – stereotypowy pogląd, jakoby współczesna kultura była jedynie mało kreatywnym powielaniem minionych epok, bezsilnym i słabym naśladownictwem. Podczas konferencji będziemy chcieli przede wszystkim pytać o to: dlaczego kategoria nowości oraz opozycja binarna nowe/stare okazują się całkowicie bezużyteczne w badaniach nad sztuką współczesną? Modernistyczne dążenie do nowatorstwa, geniusz artysty, nowość jako przezwyciężenie i zaprzeczenie tego co minione, zostaje podane w wątpliwość w momencie, gdy większość artystycznych prac okazuje się dziełami nowymi i starymi zarazem, melancholijnie zadłużonymi w przeszłości albo zanurzonymi w nieokreślonym oraz niczym nieuzasadnionym poczuciu nostalgii.

Widmowość (spectralité) wskazuje na to, że teraźniejszość nie jest solidnym, jednorodnym i spójnym tworem. Zwraca uwagę na to, że widma rozwarstwiają oraz podmywają stabilność „teraz”, ujawniają anachroniczność rzeczywistości oraz heterogeniczność czasu. Podczas konferencji będziemy starali się pytać inaczej niż do tej pory o to: dlaczego współcześnie żyjemy w dziwnym, rozdartym czasie, gdzie przeszłość nie chce nas opuścić, natomiast przyszłość nie jest w stanie nadejść i się wydarzyć? Pojęcie anachroniczności znajduje swoje źródło przede wszystkim w słabości teraźniejszości, dzięki czemu możemy doświadczać efektu nakładania się na siebie w obrębie jednej przestrzeni różnych wspomnień, wydarzeń, a nawet współistniejących ze sobą czasów. Zapraszamy do anachronicznego czytania sztuki, udzielenia twórczej odpowiedzi na pytanie: co nawiedza sztukę współczesną?

Kontakt oraz zgłoszenia: widma2016@gmail.com

Termin nadsyłania zgłoszeń: 31 maja 2016

Publikacja pokonferencyjna: recenzowane czasopismo naukowe „Filo-Sofija”