DZIECKO I WCZESNA EDUKACJA. HORYZONTY KONSTRUKTYWISTYCZNE I KOGNITYWISTYCZNE


MINIONA -

Łódź

Zamysłem naukowym, leżącym u podstaw podjętych działań konferencyjnych, będzie rozpoznanie współczesnych badań nad dzieckiem i dzieciństwem oraz uruchomienie refleksji teoretycznej wokół napięć i nieoczywistości w obszarze wczesnej edukacji. Całość problematyki skupiona będzie w pięciu obszarach.

1. W obszarze pierwszym, osadzonym w perspektywie konstruktywistycznej i kognitywistycznej,

przedmiot zainteresowania zogniskowany zostanie wokół dzieciństwa jako zespołu dziecięcych doświadczeń, przeżyć i działań, czyli dziecięcego świata przeżywanego zanurzonego w sferze publicznej i prywatnej. W badaniach tego typu dziecko jawi się jako naukowiec (A. Gopnik, A. N. Meltzoff, P. K. Kuhl 2004), filozof (M. Lipman, A. M. Sharp, F. S. Oscanyan 1996) czy myśliciel (S. Meadows 2006). Szczególnego znaczenia nabiera dziecięce zdziwienie światem oraz spontaniczna i oryginalna aktywność w jego oswajaniu (G. Huther, U. Hauser 2014).

2. Przestrzeń dla drugiego obszaru dociekań badawczych uruchamiałaby namysł nad kreatywnością pojmowaną jako dziecięce odczytywanie, rozpoznawanie i wymyślanie świata. Naukowa refleksja będzie koncentrować się wokół pytań: Co to jest twórczość dziecięca – w wymiarze minitwórczości (twórczości personalnej) oraz w wymiarze twórczości codziennej? Jakie teorie twórczości dziecięcej można przyjąć za fundamentalne w badaniu tego zjawiska? Jakie znaczenie ma w życiu dziecka aktywność twórcza? Jakie są możliwości diagnozowania potencjału twórczego dzieci? Jakie są edukacyjne możliwości stymulowania postawy twórczej (obszary aktywności, cechy środowiska szkolnego i pozaszkolnego, postawy nauczycieli sprzyjające twórczości dzieci). Perspektywę wyznaczać będą badania K. Szmidta, K. Krasoń, J. Bonar, J. Uszyńskiej-Jarmoc.

3. Refleksja w trzecim obszarze dociekań badawczych będzie wyzwalała namysł nad znaczeniem środowiska edukacyjnego pobudzającego rozwój dziecięcych zdolności (twórczych, językowych, literackich, matematycznych etc.). Szczególne znaczenie będą miały badania, które stanowią ujęcia wielodyscyplinarne z zachowaniem równowagi między teoriami a praktycznymi rozwiązaniami szczegółowymi, adekwatnymi zarówno do wieku, dyspozycji, potrzeb i zainteresowań uczniów (D. Klus-Stańska, E. Filipiak, M. Wiśniewska-Kin).

4. Czwarty obszar dociekań badawczych otwierać będzie krytyczny namysł wokół kultury edukacji osadzonej w tradycji sprowadzającej kształcenie do transmisji wiedzy, przekonań (i nauczycielskich stereotypów). Uobecniające się w polskiej szkole praktyki kulturowe, związane z oddziaływaniem dorosłych na dzieci, zmierzają współcześnie w dwóch rozbieżnych kierunkach. Z jednej strony dokonuje się biurokratyzacja edukacji w wyniku narzucania standaryzujących programów, podręczników, które modelują obraz dziecka podporządkowanego edukacji (B. Śliwerski, St. Dylak). Z drugiej, nasila się myślenie demokratyzujące relację dorośli – dzieci, dla którego typowe jest podejście holistyczne (za sprawą badań prowadzonych w paradygmacie konstruktywistycznym i kognitywnym), w którym bycie dzieckiem traktuje się jako fenomen niemierzalny, jakościowy i transformatywny (D. Klus-Stańska, E. Filipiak, R. Michalak, M. Wiśniewska-Kin).

5. Piąty obszar badawczy skoncentrowany zostanie wokół metodologicznych aspektów badań dziecka i dzieciństwa. Szczególnie obiecujące pod względem teoretycznym i praktycznym wydają się te badania, które stawiają pytania o tkwiący w dzieciach potencjał, niejednokrotnie niedoceniony, a czasem nawet deprecjonowany czy degradowany. Zasoby intelektualne, emocjonalne i społeczne dzieci, przez długi czas postrzegane jako mocno ograniczone, niedojrzałe, wymagające nieustannego wsparcia ze strony dorosłych, dzięki nowym możliwościom technicznym i nowym podejściom metodologicznym okazują się zdumiewająco bogate, intensywne i złożone. Szczególnie wartościowe będzie perspektywa badawcza łódzkiej (D. Urbaniak-Zając, J. Piekarskiego) oraz krakowskiej (St. Palka) szkół metodologicznych.






Aktualizacja:  2017-02-11 16:59:08