Państwowe Muzeum na Majdanku zaprasza do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej muzeów martyrologicznych HISTORIA W PRZESTRZENIACH PAMIĘCI. OBÓZ – MIEJSCE – MUZEUM, która odbędzie się w Lublinie w dniach 7-9 października 2019 roku.

We współczesnej przestrzeni publicznej niewiele jest instytucji kultury, które zarówno w warstwie materialnej, jak i ontologicznej stanowią połączenie trzech odrębnych, a jednocześnie wzajemnie przenikających się bytów. Taki charakter mają niewątpliwie muzea martyrologiczne usytuowane w miejscach historycznych, na terenach obozów z okresu II wojny światowej. Budzą one w Polsce coraz większe zainteresowanie naukowe. Efektem tego jest rosnąca liczba już nie tylko pojedynczych artykułów, ale również poświęconych w całości tej problematyce wydawnictw książkowych.

Muzea martyrologiczne to przestrzenie pamięci w wymiarze realnym i symbolicznym, historycznym i kulturowym, kognitywnym i emocjonalnym. Użyta w tytule konferencji triada pojęciowa wyznacza ramy tych przestrzeni. Zarazem wydaje się kluczowa dla debaty o specyfice polskich muzeów martyrologicznych, ich misji, narracjach, oddziaływaniu i postrzeganiu przez odbiorców.

„Obóz” to historia zbrodni, losy więźniów, ich prześladowanie i eksterminacja. To również jego materialne pozostałości oraz lepiej lub gorzej zachowane w terenie ślady. Relikty te, będąc fragmentami obozów, przynależą jednocześnie do miejsca, w sensie „miejsca po”, które ma własną historię i jest palimpsestem kulturowym z kilkoma warstwami pamięci. Pozornie może się wydawać, jak pokazuje przykład posiadającego dużą liczbę obiektów historycznych Państwowego Muzeum na Majdanku, że obóz i miejsce to jedno. Jest jednak inaczej, co najlepiej ilustruje miejsce pamięci w Sobiborze. Nie zachowały się tam budynki obozowe (zostały zniszczone lub rozebrane), ale istnieje teren dawnego niemieckiego obozu zagłady, a więc „miejsce po” – przeobrażone najpierw przez sprawców ludobójstwa, następnie przez przyrodę oraz różne powojenne działania (budowa pomnika) lub ich zaniechanie. Dochodzi do tego „muzeum”, które pełni w tej triadzie funkcję depozytariusza pamięci i medium narracji o przeszłości, ale swoją instytucjonalną nadbudową w mniejszym lub większym stopniu oddziałuje na substancję historyczną. W tym układzie obóz i miejsce (a często tylko ich część) są składnikami muzeum, poddawanymi procesom upamiętniania, muzealizacji i dydaktyzacji.

Aby muzea martyrologicznie mogły właściwie kreować swój przekaz, potrzebują wiedzy dotyczącej owych trzech przestrzeni pamięci. Jaki jest zatem współczesny stan badań historycznych i muzeologicznych poświęconych muzeom martyrologicznym? Co wiemy o uniwersum obozowym, a co wciąż pozostaje do odkrycia? Jak prezentują się od strony metodologicznej publikacje i wystawy dokumentujące dzieje obozów? Jakie znaczenie ma w tym przekazie powojenna historia miejsc i samych muzeów?

To tylko niektóre zagadnienia, z którymi – jak się wydaje – mierzą się dzisiaj pracownicy muzeów martyrologicznych. Pragniemy dokonać w tej formie przeglądu dorobku merytorycznego istotnego dla tożsamości i działalności tego rodzaju muzeów. Celem wydarzenia jest zarazem stworzenie forum dialogu, które zdiagnozuje najważniejsze postulaty badawcze w tym zakresie.

Wydarzenie będzie częścią programu obchodów jubileuszu 75-lecia PMM – najstarszego muzeum martyrologicznego w Europie urządzonego w byłym niemieckim obozie koncentracyjnym. Głęboko wierzymy, że podjęcie takiej refleksji w 2019 r., w 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, a zarazem z perspektywy 30-lecia budowy w Polsce państwa demokratycznego – procesu, który w różny sposób wpływał na sytuację i działalność polskich muzeów, może pomóc określić szanse i zagrożenia związane z rozwojem muzeów martyrologicznych w nadchodzącej dekadzie.

Proponowane tematy:

Obóz: historiografia, metodologia badań, statystyki obozowe, grupy więźniarskie vs tzw. społeczność więźniów, biografie sprawców, otoczenie obozów, archiwalia, nowe źródła.

Miejsce: zagadnienie autentyczności, proces transformacji, badania dotyczące obiektów (muzealiów nieruchomych), archeologia, historia upamiętniania, wizualizacje miejsc historycznych, doświadczanie przestrzeni pamięci.

Muzeum: zbiory, badania proweniencyjne muzealiów ruchomych, metodologia wystaw, budowanie relacji z publicznością, formy i narzędzia umożliwiające partycypację i interakcję, edukacja, muzea martyrologiczne na tle innych muzeów, historia muzeów martyrologicznych.

Oprócz referatów planujemy dwie debaty z zaproszonymi imiennie panelistami.

Zapraszamy środowisko muzealników, badaczy akademickich oraz przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych.

Konferencję poprzedzi wydarzenie artystyczne, koncert muzyki klasycznej w Filharmonii Lubelskiej z okazji jubileuszu PMM 6 października 2019 r. o godz. 18.00.

Udział w konferencji nie wymaga wniesienia opłaty. Gwarantujemy prelegentom i uczestnikom debat 3 noclegi, wyżywienie w trakcie konferencji oraz zwrot kosztów podróży. Zgłoszenia referatów wraz z krótkim abstraktem (maksymalnie 1000 znaków) na formularzu zgłoszeniowym (wypełnionym jako edytowalny PDF lub wypisanym odręcznie i zeskanowanym) prosimy kierować na adres e-mailowy sekretariatu konferencji. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do wyboru zgłoszeń pod kątem ich wartości naukowo-poznawczej. Formularze dostępne na stronie http://www.majdanek.eu/pl/news/ogolnopolska_konferencja_naukowa_muzeow_martyrologicznych_na_75_lat_istnienia/1003

Miejsce obrad: Państwowe Muzeum na Majdanku, Centrum Obsługi Zwiedzających, ul. Droga Męczenników Majdanka 67, 20-325 Lublin

Język obrad: polski

Publikacja: wydanie recenzowanego tomu pokonferencyjnego w 2020 r.

Sekretariat konferencji: konferencja@majdanek.eu

Termin przesyłania zgłoszeń: 31 stycznia 2019 r.

Termin zakwalifikowania zgłoszeń przez PMM: 28 lutego 2019 r.

Zakwalifikowani uczestnicy proszeni będą o potwierdzenie udziału i wypełnienie karty zgłoszenia.