Pracownia Kultury Iberyjskiej działająca w Instytucie Kultury Europejskiej

Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza ma zaszczyt zaprosić na międzynarodową konferencję naukową pt.

„Inny” w wielokulturowej Hiszpanii:

poznać i zrozumieć przeszłość,

zbadać teraźniejszość

oraz przygotować się do przyszłości.

 

 

Założenia konferencji

 

Wielokulturowość Hiszpanii, jako dziedzictwo historii i efekt współczesnych procesów migracyjnych, jest faktem. Dziedzictwo arabskie, większa lub mniejsza koegzystencja w jej strukturze  wyznawców trzech religii: chrześcijan, muzułmanów i Żydów, działalność Inkwizycji, dekrety limpieza de sangre, relacje z kontynentem amerykańskim naznaczone duchem konkwisty, rządy obcych dynastii – Habsburgów i  Burbonów – w  zdecydowany sposób wpłynęły na uformowanie się społeczeństwa, które zawsze odczuwało w sobie oddech „Innego”. Co za tym idzie musiało się wobec niego określać.

Od czasu transición społeczeństwo hiszpańskie poddawane jest głębokim zmianom strukturalnym, które radykalnie zmieniły jego kształt. Z kulturowo i religijnie prawie homogenicznego stało się społeczeństwem pluralistycznym. W epoce frankistowskiej „Innym” był ten, który nie mieścił się w jego wykładni, na przykład Bask lub Katalończyk. Znalazło to wyraz w szeregu inicjatyw rządowych mających na celu stworzenie Hiszpanii homogenicznej, która nie respektuje innych kultur. W rezultacie mieszkańcy Kraju Basków czy Katalonii mogli czuć się „Innymi”, niechcianymi w Hiszpanii, którą przecież tworzyli. Konstytucja hiszpańska z roku 1978 wydawała się wychodzić naprzeciw postulatom niektórych regionów Hiszpanii, którym żyło się nie do końca dobrze w „jednym domu”.  Jednakże obecna postawa nacjonalistów katalońskich, którzy zdecydowanie domagają się utworzenia niepodległego państwa katalońskiego jasno pokazuje, że niektórzy Katalończycy ciągle czują się „Innymi”
w wielokulturowej Hiszpanii.

Zmiany, jakie miały miejsce w Hiszpanii od lat 90. ubiegłego wieku, zwłaszcza rozwój modelu neoliberalnego w sposób zasadniczy zdeterminowały społeczne, ekonomiczne, polityczne i kulturowe implikacje współczesnych migracji w Hiszpanii. Dotyczy to również kierunków migracji: do grupy imigrantów z krajów Ameryki Łacińskiej, dołączyli przybysze
z innych regionów, zwłaszcza z Afryki i Europy Wschodniej. Dla państwa akceptującego wielokulturowość kluczowa stała się tolerancja „Innego”, jako wartość zapewniająca funkcjonowanie społeczeństwa bez większych konfliktów. Znalazło to wyraz w dyskursie politycznym państwa i szeregu rządowych inicjatywach programowych. Wydarzenia ostatnich lat wyraźnie pokazują, że Hiszpania stanowi dla wielu imigrantów idealne miejsce do życia. Codziennie informacje telewizyjne przekazujące dramatyczne relacje o tym, jak kolejne fale imigrantów z krajów afrykańskich próbują przedostać się przez Ceutę na hiszpańską ziemię tylko to potwierdzają. Można zaryzykować stwierdzenie, że Hiszpania jest dla nich swego rodzaju rajem, takim jakim kiedyś dla żeglarzy z wypraw Kolumba była Ameryka, do której dopłynęli.

Ale, czy w tak rozumianej wielokulturowości chodzi o rzeczywistą integrację „Innego” czy raczej o kontrolę i włączenie go w rynek, co pokazał obecny kryzys? Czy ostatnie  deklaracje rządowe w sprawie przyznania wygnanym przez Królów Katolickich Żydom obywatelstwa Hiszpanii bez konieczności wyrzekania się przez nich obywatelstwa izraelskiego, należy odczytywać jako reakcję na kryzys czy jako gest zadośćuczynienia po 500 latach?
Czy współczesna Hiszpania jest przestrzenią zapewniającą sprawiedliwe relacje z innością, czy raczej zwykłą „kolekcję” kultur z nowymi formami oficjalnego dyskursu? Czy wielokulturowość hiszpańską należy postrzegać w symetrycznych relacjach między odmiennymi kulturami, czy raczej w optyce działania dominującej kultury „narodowej”?

Odpowiedź na te i inne pytania wymaga spojrzenia interdyscyplinarnego, stąd konferencja adresowana jest do antropologów, kulturoznawców, historyków, politologów, socjologów, pedagogów i prawników zainteresowanych Hiszpanią. Analiza hiszpańskiego przykładu może dostarczyć interesujących wniosków dla krytycznej refleksji nad modelem wielokulturowości w wymiarze globalnym.

 

dr Filip Kubiaczyk

Kierownik Pracowni Kultury Iberyjskiej

Patronat honorowy: Institución „Fernando el Católico”, Saragossa (Hiszpania)

 

 

Sekretarz konferencji: dr Emilia Twarowska-Antczak

 

Kontakt elektroniczny: pki.gniezno2014@interia.pl

 

***

 

Termin konferencji: 3-4 grudnia 2014 roku

 

Organizatorzy konferencji zastrzegają sobie prawo wyboru 25 najlepszych zgłoszeń, których tematyka najpełniej wpisywać się będzie w założenia programowe konferencji.

Uczestnicy konferencji mają zapewnioną publikację tekstów pokonferencyjnych w ramach serii wydawniczej Studia Europaea Gnesnensia http://steurgn.pl/ (w odrębnej monografii lub
w czasopiśmie naukowym - 7 punktów na ministerialnej liście czasopism punktowanych). Warunkiem publikacji będzie uzyskanie pozytywnej recenzji wydawniczej.