„Wierzenia Zachodu to opowieści o zbawieniu” – twierdzi George Steiner, po czym, niejako przecząc samemu sobie, dodaje – „być może dla naszej syntaksy nie będą już dostępne utopijne, mesjanistyczne, pozytywistyczno-perfekcjonistyczne »przyszłości« opisywane w tradycji Zachodu od Platona, od Proroków po Leibniza. Dzisiaj widzimy je za sobą”. Autor Gramatyk tworzenia nie docenia, jak się zdaje, „kryptoteologicznych” możliwości języka, jego zdolności do zawłaszczania i przekształcania religijnych źródeł naszej mowy. Jest co najmniej dyskusyjne, aby mesjańskie tropy – na trwałe, bądź co bądź, wpisane w europejskie imaginaria społeczno-kulturowe – utraciły możliwość reaktywacji i powrotu, choćby pod postacią rozmaitych wypartych dyskursów politycznych czy teologicznych. Powrót owych stłumionych elementów w atmosferze „religijnej rekonkwisty”, by posłużyć się tytułową frazą książki Gillesa Kepela Zemsta Boga, zawsze jest możliwy. W tym punkcie refleksja nad pozostałościami europejskiego dziedzictwa domaga się zatem analizy rozmaitych odmian mesjanizmów, stanowiących swoistą „odpowiedź” na kryzys upostaciowany jako doświadczenie rozpadu podstaw zachodniej kultury w jej wymiarach filozoficznym, religijnym, etycznym, społecznym i politycznym.

Współczesny „zwrot mesjanistyczny”, widoczny w wielu nurtach i odmianach filozofii „postsekularnej” czy też w teologiczno-politycznej refleksji nad stanem kultury, nie przestaje dawać do myślenia – przede wszystkim dlatego, że różne wersje mesjanizmu wykazują zadziwiającą aktualność, występując równocześnie w refleksji religijno-filozoficznej, politycznej (liberalnej i konserwatywnej), a nawet edukacyjnej. Dzieje Logosu Zachodu, obejmujące liczne przekształcenia kodów kulturowych i paradygmatów poznawczych, skłaniają badaczy różnorakich orientacji światopoglądowych do powtórzenia pytania o wartość poznawczą i aksjologiczną mesjanizmu.

Proponujemy refleksję nad następującymi zagadnieniami:

• Mesjanizmy przedromantyczne, romantyczne, postromantyczne, nowoczesne i ponowoczesne;

• Polskie i europejskie mesjanizmy jako składniki dyskursu nowoczesności;

• Mesjańska koncepcja czasu i przestrzeni, związana z mitami ziemi obiecanej i rozmaitymi formułami utopii;

• Wygnanie jako fundamentalny składnik narracji eksodycznych, Wyjście jako paradygmatyczny gest nowoczesności;

• Mesjańskie koncepcje człowieka i wspólnoty opartej na innej tożsamości, nie-całości (reszty);

• Dyskursy emancypacyjne, nowe definicje człowieka, projekt świeckiego „zbawienia” człowieka;

• Mesjanizm a postsekularyzm;

• Mesjańskie tropy w psychoanalizie;

• Mesjańska pedagogia, etyka i estetyka;

• Literackie i kulturowe reprezentacje mesjanizmu;

• Projekty „świeckiej” krytyki mesjańskiej (wg K. Uniłowskiego) i „religijnej” krytyki talmudycznej (wg A. Regiewicza);

• Symplifikacje mesjanizmu: podatność idei mesjańskiej na różne uproszczenia i falsyfikacje;

• Popkulturowe mesjanizmy. Kultura jako źródło cierpień czy wyzwolenia człowieka?

Proponowana refleksja budzić może szereg zasadnych wątpliwości, wynikających przede wszystkim z możliwości przyjęcia bardzo szerokiej ramy pojęciowej mesjanizmu. W trakcie konferencji chcielibyśmy zatem postawić następujące pytania:

• Czy każdy mesjanizm jest strukturą eschatologiczno-millenarystyczną? (wedle określenia A. Walickiego);

• Czym różnią się mesjanizmy poszczególnych narodów i kultur, a co je łączy?

• Czy każdy projekt odnowy, wyzwolenia, odrodzenia ma charakter mesjański?

• Czy mesjanizm jest dominującą czy jedną z wielu dróg do europejskiej nowoczesności?

• Jakie są przyczyny podatności mesjanizmu na liczne uproszczenia i stereotypy (Polska Chrystusem narodów)? Czy jest to tylko polska specyfika?

• Czy poza Europą można dostrzec obecność mitów (paradygmatów) mesjańskich, neomesjańskich i quasi-mesjańskich?

• Czy wreszcie prawdziwe jest twierdzenie o końcu narracji mesjańskich i mesjańskiego imaginarium w czasach ponowoczesnych?

Miejscem obrad uczynić planujemy Salę Kameralną Filharmonii Częstochowskiej im. Bronisława Hubermana przy ulicy Wilsona 16 (w pobliżu Dworca PKP). Przewidujemy opłatę w wysokości 400 złotych (dla doktorantów 300 zł), która obejmuje koszty organizacji, zakwaterowania, wyżywienia oraz publikacji wieloautorskiej monografii. Na Państwa zgłoszenia czekamy do końca października 2014r. Prosimy o wysłanie karty zgłoszeniowej wraz z krótkimi (200 słów) abstraktami w języku polskim i angielskim. Przewidywany czas wystąpienie do 20 minut. Szczegółowe informacje wyślemy wraz z decyzją o zakwalifikowaniu do 10 listopada 2014.

Karta zgłoszeniowa do pobrania:

http://www.ifp.ajd.czest.pl/n1231,O-mesjanizmie--i-nie-tylko-

lub

http://www.us.edu.pl/miedzynarodowa-konferencja-mesjanskie-imaginaria-europy-i-nie-tylko-0