Niepomyślane - nie do pomyślenia. Rozpadliny, uskoki i zatory w tektonice dyskursu filozoficznego i naukowego


MINIONA -

Wydział Nauk Społecznych, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
Częstochowa, ul. Zbierskiego 2/4

Zaproszenie                                                           Częstochowa, I.2015 r.

 

Zakład Filozofii w Instytucie Filozofii, Socjologii i Psychologii w AJD w Częstochowie ma przyjemność zaprosić na konferencję pt:

       Niepomyślane - nie do pomyślenia. Rozpadliny, uskoki i zatory w tektonice dyskursu filozoficznego i naukowego

 

która odbędzie się w dn. 24-25 września 2015 r. w Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.

 

         Czymże jest dziedzictwo filozofii i nauki, jak nie zestawem myśli, tekstów, zdań i słów, uwikłanych w sieć różnego rodzaju relacji? W XX w. dostrzeżono, że diachronia tej rozrastającej się struktury nie daje się zadowalająco ująć w schemacie doskonalenia wcześniejszych rozwiązań zawartych w tradycji. Bardziej adekwatnym modelem poznawczym wydaje się tektonika Ziemi z jej pęknięciami, rozwarstwieniami, przemieszczeniami i uskokami. Wspierając się metaforyką pokładów geologicznych, pragniemy zastanowić się nad tym, czym są w dyskursach filozoficznych i naukowych ich miejsca puste i poznawczo niedostępne: te niepomyślane i te nie do pomyślenia.

         Możemy wyróżnić przynajmniej trzy rodzaje tego, co niepomyślane w myśleniu uczonych. Najczęstszą i najlepiej rozpoznaną kategorię niepomyślanego tworzą miejsca wewnątrz wyartykułowanej wiedzy, wiązanej z konkretnym myślicielem, szkołą lub tradycją filozoficzną, które przyjmują w oczach interpretatora formę luk, mogących rozrastać się do rozmiarów intelektualnych rozpadlin. Te niewypełnione pola dyskursów zwykło się nazywać w terminologii filozoficznej niespójnościami, niekonsekwencjami, uchybieniami, lukami teoretycznymi i metodologicznymi. Niepomyślane pola dyskursów nie zawsze muszą być negatywnie ocenianymi brakami, które ujawniają się w świetle wewnętrznych lub zewnętrznych standardów prowadzenia badań i prezentacji ich wyników.

         Drugą, bogatą i zróżnicowaną grupę niepomyślanego stanowią te elementy, które pominięto lub wykluczono ze względu na przyjmowane założenia, w tym aksjologiczne. Każde stanowisko filozoficzne i naukowe wyłania się jako rezultat oddziaływania splotu przyjmowanych w nim preferencji i ich negatywowych odpowiedników, czyli tego, co mogło się w nim uobecnić jako przekonanie przedmiotowe, metodologiczne lub metateoretyczne, ale z określonych powodów tak się nie stało. Ów negatywowy przesiew dotyka każdej warstwy i części przekonań: podjętych problemów, wiodących idei, kluczowych nawiązań, zastosowanych tropów badawczych i typów rozwiązań. Te niezapełnione myślą miejsca dyskursów są eliminowane z pola widzenia badań po części jawnie, po części nieświadomie.

         Trzecią grupę problemową reprezentują niepomyślane miejsca dyskursów, które są nie do pomyślenia. Nie chodzi tu tylko o te z grubsza zlokalizowane pola, z których musimy zrezygnować, gdyż nie dają się ująć myślą za pomocą narzędzi poznawczych, jakimi dysponujemy. Nie są to też te mgliście przeczuwalne, choć wciąż nieznane idee, które lokujemy poza aktualnym horyzontem poznania. To miejsca nieuświadomione i niedające się uświadomić: terytoria niepodejrzewane o istnienie. Takie sytuacje poznawcze przypominają w swej strukturze tektoniczne zatory. To oczywiste, że filozofia w swojej artykulacji natrafia niekiedy na bariery, których nie może pokonać ani ich ominąć. Zmuszają ją one do, by tak rzec, rozgłośnego zamilknięcia, o którym obwieszcza wszem i wobec, albo do okrężnego wypowiadania się w tonie negacji, skoro afirmatywny tryb oznajmiania, jak się rzeczy mają, został jej wzbroniony. Do takich sytuacji filozofia zdążyła nas już przyzwyczaić. Zdarzają się jednak sytuacje dla filozofii znacznie trudniejsze i bardziej nieprzyjemne. Zachodzą one, gdy przeszkoda w myśleniu i dyskursie filozoficznym jest niewidoczna i nieuświadomiona, a filozofia – skądinąd synonim postawy przenikliwej i w pełni samoświadomej – skazana jest na ciągłe potykanie się o własną niemożność.

         Wskazana sytuacja, jako wyznaczająca dla tych, którzy są nią dotknięci, uniwersum dokonań filozoficznych, byłaby właściwie nie do zdiagnozowania, gdyby nie pewne właściwości dyskursu filozoficznego, jego trudno uchwytne, ale jednak odczuwalne pęknięcia i rozspojenia, ujawniające się umysłom szczególnie wnikliwych badaczy. Pozwalają nam one z czasem zrozumieć, że to, co dotąd uważaliśmy za horyzont poznawczy, jest zaledwie granicą, która samym swym istnieniem zachęca do jej przekroczenia, a postulat ten kierujemy ku wszystkim uczestnikom konferencji.

 

Opłata konferencyjna wynosi 400 zł. (w ramach opłaty konferencyjnej pokrywamy koszty jednego noclegu oraz posiłków; zysk konferencji przeznaczony jest na częściowe pokrycie kosztów druku publikacji pokonferencyjnej). Wpłaty do 18.09.2015 r. na konto: Raiffeisen Bank Polska SA 23 1750 1035 0000 0000 1301 1378. Właściciel konta: Akademia im. J. Długosza, 42-200 Częstochowa, ul. Waszyngtona 4/8. Proszę podać koniecznie swoje imię i nazwisko; tytuł wpłaty: konferencja „Niepomyślane”. Zgłoszenia i abstrakty o objętości ok. 1 strony (najprościej mailowo, organizatorzy zastrzegają sobie prawo oceny i selekcji abstraktów) prosimy kierować do 30.06.2015 r. na adres:

                                                                                                                                                                                                                   

Z wyrazami szacunku                                                      Zakład Filozofii

                                                                                        Akademia im. J. Długosza

dr hab. Maciej Woźniczka                                                42-200 Częstochowa

Kierownik Zakładu Filozofii AJD w Częstochowie             ul. D. Zbierskiego 2/4

m.wozniczka@ajd.czest.pl                                                                 

                                                                                                                                                                                                                   

www.filozofia.czest.pl   www.zfi.ajd.czest.pl     www.ifsp.ajd.czest.pl

 

Częstochowa, January, 2015

Invitation

 

Members of the Philosophical Section in the Institute of Philosophy, Sociology and Psychology at Jan Długosz University in Częstochowa have a pleasure to invite you to the conference entitled

 

The Unthought-Of – The Unthinkable. Clefts, Faces and Jams in the Tectonics of the Philosophical and Scientific Discourse

 

to be held from 24-25 September, 2015 at Jan Dlugosz University in Częstochowa

 

              The legacy of philosophy and science is nothing but a set of thoughts, words, texts, sentences and words entangled in a web of various relationships. In the twentieth century, it was noticed that the diachrony of this expanding structure could not be satisfactorily included in the improvement pattern of the previous solutions contained in tradition. The tectonics of the Earth and its cracks, stratification, motions and faces seem to be a more adequate cognitive model. Being supported by the metaphors of geological deposits, we would like to reflect on what their empty and cognitively inaccessible places are in philosophical and scientific discourses: those unthought-of and the unthinkable ones.

              At least three kinds of what is unthought-of in the scholars’ thinking can be distinguished. The most common and the most easily recognized category of the unthought-of is made up of the places inside the articulated knowledge, associated with a particular thinker, school or philosophical tradition, which – in the eyes of the interpreter – assume the form of gaps capable of expanding their proportions and forming intellectual clefts. In philosophical terminology, these blank fields of the discourses used to be called the incoherence, inconsistencies, irregularities, theoretical and methodological gaps. The unthought-of fields of the discourses are not always to be perceived as negatively evaluated deficiencies which become apparent in the light of the internal or external standards of conducting the research and during the presentation of its results.

              Another, a rich and diverse, group of the unthought-of consists of the elements that have been omitted or excluded out of regard for the accepted assumptions, including the axiological ones. Each philosophical and scientific stand is the result of a series of preferences assumed within this stand and their negative counterparts, i.e. of what could have been manifested in it as a subjective, methodological or metatheoretical belief, but for certain reasons was not. That negative screening affects each layer and part of the beliefs: the addressed problems, leading ideas, key references, applied research trails and types of solutions. The places of the discourses not filled with a thought are eliminated from the sight of research to some extent openly and to some extent unconsciously.

              The third problem group is represented by the unthought-of places of the discourses that are unthinkable. It is not just about the roughly localized fields which we must renounce because they cannot be expressed by means of a thought using the cognitive tools which are at our disposal. These are not the ideas that can be vaguely sensed. They are still unknown ideas that we place beyond the current horizon of cognition. These are the places we are unaware of and which we are not able to be made aware of: the territories nobody has ever realized might exist. The structure of such cognitive situations reminds us of tectonic jams. It is obvious that in its articulation philosophy sometimes encounters the barriers that it cannot overcome or avoid. They force it to, so to speak, become loudly silent, which is announced to all and sundry; or to speak indirectly using the tone of negation since it has been denied the affirmative mode of communicating how things are. Philosophy has already managed to accustom us to such situations. However, there are situations which are much more difficult and more unpleasant for philosophy. One can encounter them when the obstacle in philosophical thinking and discourse is invisible and one has not become aware of it, and philosophy – the synonym of a penetrating and fully self-conscious attitude – is doomed to constantly stumble over its own inability.

              The type of situation described above, as the defining one for those who are affected by it and the world of philosophical achievements, would actually remain undiagnosable but for some properties of the philosophical discourse, its hard to pinpoint but still perceptible cracks and incoherences that reveal themselves to the minds of particularly insightful researchers. With time, they allow us to understand that what we believed to have been a cognitive horizon is only the boundary that just by its existence encourages us to cross it. This proposal is aimed at all conference participants.

              The conference fee is PLN400 (the cost of one night's accommodation and meals included; part of the fee is also intended to partially cover the cost of printing the conference publication). Conference fees accepted until 18 September, 2015; account details: Raiffeisen Bank Polska SA 23 1750 1035 0000 0000 1301 1378. Account holder: Akademia im. J. Długosza, 42-200 Częstochowa, ul. Waszyngtona 4/8. Please do not forget to provide your full name; reference: konferencja “Niepomyślane”. Please send your applications and abstracts of approx. 1 page (preferably by e-mail; the organizers reserve the right to evaluate and hand-pick the abstracts) by 30 June, 2015 to the following address:             

 

Best regards

                                                                                            m.wozniczka@ajd.czest.pl

dr hab. Maciej Woźniczka                                                www.filozofia.czest.pl

Chairperson of the Philosophical Section                        www.zfi.ajd.czest.pl

at Jan Długosz University in Częstochowa                      www.ifsp.ajd.czest.pl

 

Zakład Filozofii

Akademia im. Jana Długosza

42-200 Częstochowa

ul. Dominika Zbierskiego 2/4

 

 






Źródło:  http://www.filozofia.czest.pl www.zfi.ajd.czest.pl www.ifsp.ajd.czest.pl

Aktualizacja:  2015-01-27 15:31:34