Na świat zamieszkały przez podmioty ludzkie, oprócz wszelakich bytów, którym bez zastrzeżeń przysługują pozytywne charakterystyki ontologiczne, bytów zarówno zmysłowych jak i rozumowych, składają się też twory, które takim pozytywnym charakterystykom nie podlegają, bądź też nie podlegają im w pełni – różnego rodzaju obiekty nieobecne, ukryte, milczące, wykazujące wieloraki deficyt istnienia. Do rejestru naszych środków wypowiedzi, oprócz orzekania czegoś o czymś w trybie twierdzącym, należą również te, które od takiego trybu odchodzą. Jeden z wyłomów w pozytywności bytu, być może najważniejszy, i to zarówno w sensie samego bytu jak i w sensie naszego myślenia i wypowiadania się o nim, sygnowany jest terminem „negacja”. Negacja pozwala rozszerzyć nasz świat, na ogół konkretny, masywny i uchwytny, o swoistą „strefę cienia”, ale też zarazem dostarcza niezliczonych problemów filozoficznych myślicielom zastanawiającym się, jak to możliwe, że oprócz kontaktu z tym, co jest, czymś równie naturalnym wydaje się obcowanie z tym, czego nie ma. Oczywiście, zajmowanie się negacją w niezliczonych debatach filozofów tematowi temu poświęconych, jak również benedyktyński trud logików starających się sformalizować nasze myślenie w kategoriach negatywnych – to jedynie wierzchołek góry lodowej sposobów przejawiania się negacji w naszym życiu. Jej puls wyczuwalny jest w tak podstawowych fenomenach egzystencjalnych, jak osamotnienie, rozłąka, tęsknota, wreszcie śmierć, gdy nasza wola przebywania z kimś musi uderzyć o mur nieobecności tego kogoś. Negacja wyziera nie tylko z abstrakcyjnej logicznej problematyki prawdy i fałszu, lecz dotyka nas boleśnie pod postacią kłamstwa osób, którym wcześniej zaufaliśmy lub też drastycznych, „wołających o pomstę do nieba” pogwałceń zasady prawdziwości w wypowiedziach osób publicznych. W sferze religijnej negacja kryje się pod powierzchnią naszych apeli i modlitw do sprawczych mocy opatrznościowych, co do których przeczuwamy, że naiwne na ich temat wyobrażenia są tylko powierzchnią skrywającą niepoznawalne i niewyrażalne głębie. Głębiom tym, jak i w ogóle wyznaniu, że nie wszystko w naszym życiu wiemy i rozumiemy, próbujemy dać wyraz również na terenie sztuki. A są to tylko niektóre z licznych przykładów uczestnictwa negacji w porządku naszego życia. Powyższym kręgom problemowym oraz, oczywiście, historycznym refleksjom na ich temat w twórczości filozoficznej i artystycznej Zakład Filozofii AJD w Częstochowie pragnie poświęcić konferencję naukową. W charakterze zestawu pytań startowych mających dopomóc naszej przenikliwości w mierzeniu się z tymi trudnymi i fascynującymi sprawami proponujemy następujące zagadnienia:

Ø     jakich nowych przemyśleń wymaga dziś od nas rozumienie zasady, że byt jest, niebytu nie ma?

Ø     czym jest nicość i jaki jest jej status bytowy, o ile w ogóle można sensownie zadać takie pytanie?

Ø     jaki jest istotny sens zasady omnis determinatio est negatio i jaki znajdowała ona wyraz w filozofii?

Ø     co znaczy zdanie Hegla: „Czysty byt i czyste Nic są więc jednym i tym samym”?

Ø     czy istnieją byty, do których dostęp poznawczy mamy jedynie w drodze negacji?

Ø     czy istnieją negatywne stany rzeczy?

Ø     czy pozytywność istnienia daje się stwierdzić nawet w przypadku negacji, to jest - czy można prawomocnie powiedzieć, że negatywne przedmioty i stany istnieją?

Ø     czy istnienie i nieistnienie jest stopniowalne, a w związku z tym, czy można dosłownie rozumieć słynne zdanie z Chatki Puchatka: „Im bardziej Puchatek zaglądał do środka, tym bardziej Prosiaczka tam nie było”?

Ø     jakie wnioski metafizyczne płyną z kwestii Mefistofelesa w Fauście Goethego zaczynającej się od słów: „Ja jestem duch, co zawsze mówi: nie”?

Ø     czy negacja w porządku myślenia daje jedynie wyraz naszym ograniczeniom poznawczym, czy też istnieją byty o negatywnej strukturze ontologicznej?

Ø     jaki jest udział negacji we współczesnych systemach logicznych i czy jest to niekiedy udział wyróżniony?

Ø     jaka jest rola negacji w tzw. modalnych trybach wypowiedzi (konieczność, możliwość)?

Ø     czy problemy logiczne i ontologiczne związane z negacją przekładają się na nihilizm w wymiarze aksjologicznym?

Ø     czy zło jest tylko brakiem, tak więc negacją dobra?

Ø     czy negacja jest niezbywalnym składnikiem doświadczenia mistycznego?

Ø     jaką rolę odgrywa negacja w porządku egzystencjalnym naszego życia?

Ø     czym jest nihilizm?

Ø     czy umiejętność operowania negacją jest właściwa tylko człowiekowi, czy też jej ślady odnaleźć można również w świecie zwierzęcym?