GRANICE NAUKI – NAUKI WOBEC GRANIC
Termin „interdyscyplinarność” w ostatnich latach stał się tak popularny, że osiągnął status słowa-wytrychu. Zdajemy sobie sprawę, jak bardzo termin ten wydaje się dziś zużyty i nieprzystający, a przede wszystkim nieostry w potocznym rozumieniu. Chcemy jednak, przy okazji kongresu kolegiów MISH i MISMaP UW, powrócić do jego źródeł i pokazać, jak bardzo różni badacze, za pomocą dorobku różnych, nierzadko kilku na raz nauk, mogą mówić o tym samym. Naszą ambicją jest, aby udowodnić, że w tej ogromnej różnorodności, jaką oferuje dzisiejszy świat nauki, pozostają sprawy, które zajmują każdego – tak historyka jak i neurobiologa. I choć trudno wyobrazić sobie fizyka i filologa mówiących tym samym językiem, to łatwo dostrzec już to, jak taka rozmowa, w której oboje będą chcieli być zrozumiali i sami rozumieć, poszerzyć może horyzonty i wpłynąć na dalsze badania.
Proponujemy zastanowienie się nad tym, czy są i czym są granice nauki. Interesują nas zwłaszcza
takie zagadnienia jak:
· Granice nauk i dziedziny „na styku” – Gdzie leżą granice? Co już nie jest biologią, a już jest
psychologią? Czy da się je w ogóle ostro wyznaczyć? Na ile jedna odrębna dziedzina jest
w stanie egzystować niezależnie od reszty? Co z dziedzinami „dwa w jednym”, jak bioetyka,
filozofia nauki, historia technologii?
· Badania interdyscyplinarne – Czy to użyteczne podejście? Czy nowe dyscypliny są potrzebne?
Gdzie kończy się interdyscyplinarność, a zaczyna chaos?
· Paradygmat – czynnik konstytuujący, czy samoograniczenie poznania? Czy ludzkie poznanie
ma granice i czy coś zmieniło się od czasu Kanta?
· Teoria a praktyka – Ile można badać? Czy pytania badawcze mają granicę sensowności? Czy
wyniki badań muszą być użyteczne? Jak granice badań zmieniane są przez ograniczenia
finansowe?
· Ewolucje/rewolucje kulturowe – Szansa czy bariera rozwoju nauki? Czy nauka ma granice
etyczne, czy etyka w ogóle dotyczy nauki?
· Rozwój nowych technologii – Czy i w jakim stopniu to czynnik zacierający podziały? Czy
technologia może stanowić wspólny mianownik nauk ścisłych, społecznych
i humanistycznych?
· Geografia nauki – Czy istnieją geograficzne granice nauki? Czy można podzielić świat na
dyscypliny? Czy poprawne jest przykładanie zachodnich teorii do wschodnich kultur i czy jest
efektywne?
· Wiedza zbędna i niezbędna – Czego uczą nas w szkołach i na uniwersytetach, a co zostaje
przemilczane? Jak powstaje kanon i dlaczego jest właśnie taki?
· Metody, metodologie – Dobro wspólne wszystkich nauk czy element ściśle przynależny
jednej dziedzinie? Jakie mogą być zastosowania niestandardowych metod badawczych
w naukach humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych? Czy użycie „cudzej”
metodologii może w ogóle być funkcjonalne? Jak ograniczenia metodologiczne wyznaczają
granice nauk, czy można i należy coś z tym zrobić?