„Laudis perennis” w rytwiańskim eremie

W dnia 23-24 września 2017r. miała miejsce kolejna, wyjątkowa uroczystość w ramach wydarzeń Roku Jubileuszowego. Pod honorowym patronatem ks. biskupa dr Krzysztofa Nitkiewicza - Ordynariusza Diecezji Sandomierskiej oraz prof. Piotra Glińskiego - Wicepremiera, Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego i Agaty Wojtyszek - Wojewody Świętokrzyskiego odbyło się Sympozjum naukowe pn.: „Kameduli w Rytwianach. 400 lat Pustelni Złotego Lasu, 1617-2017”.

Wśród prelegentów znaleźli się znakomici naukowcy - znawcy architektury, artyści, konserwatorzy zabytków, archeolodzy, historycy sztuki z kraju i zza granicy. Obecni byli kameduli – Ojciec Winfried Leipold  EC z Włoch przeor Kongregacji Monte Korona w klasztorze Monte Rua  oraz Ojciec Marek Szeliga OSB,  przeor klasztoru na Bielanach w Krakowie oraz przedstawiciele władz lokalnych, parlamentarzyści i mieszkańcy regionu zainteresowani tematyką.

Bogactwo merytoryczne wygłoszonych referatów z udziałem znakomitych naukowców potwierdziło jak różnorodne aspekty tworzą kontekst dziedzictwa duchowego i materialnego rytwiańskiego eremu. Tematem przewodnim konferencji było ukazanie wieloletnich badań naukowych prezentujących walory artystyczne i historyczne szeroko pojętej problematyki eremu rytwiańskiego. Nie ulega wątpliwości, że złożoność zagadnień i obszerność wiedzy otwiera wiele wątków w dyskusji.

„Dziś, poprzez to sympozjum następuje dopełnienie uroczystości jubileuszowych. Do bogatych przeżyć duchowych dołączamy część naukową. Gościmy największych specjalistów z Polski
i zagranicy zajmujących się życiem i duchowością kamedułów oraz architekturą i sztuką związaną
z eremami. Każdy z przybyłych naukowców prezentując swoją wiedzę niezwykle ubogaca nas
i przybliża do tego, co stanowiło i nadal stanowi sens życia eremitów kamedułów”- powiedział  rektor kościoła w Rytwianach, ks. Wiesław Kowalewski.

W pierwszym dniu w Sympozjum uczestniczył ks. biskup Krzysztof Nitkiewicz. Ordynariusz sandomierski wyraził radość, że obok aspektów duchowych jubileuszu znalazła się inicjatywa
o charakterze naukowym. Pomaga ona lepiej zrozumieć bogactwo życia duchowego mnichów kamedulskich oraz ich wkład w misję ewangelizacyjną Kościoła.

Erem kamedulski jako miejsce rozbrzmiewającej „Laudis perennis” to  tytuł pierwszego referatu, wygłoszonego przez ks. prof. dr hab. Waldemara  Pałęckiego z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego św. Jana Pawła II.

Ks. dr hab. Tomasz Moskal również z KUL-u przypomniał bogate dzieje kamedułów – ich duchowość, styl życia codziennego oraz wpływ na wiarę i kulturę regionu. Z kolei prof. dr hab. Zbigniew Bania
z Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie zwrócił uwagę na postaci wielkich fundatorów - braci Tęczyńskich ukazując potrzebę pogłębienia badań nad rolą wielkich rodów magnackich w tym regionie. Ks. kan. Stanisław Bastrzyk – proboszcz z sąsiedniego Niekrasowa, odwołując się do zapisków historycznych przybliżył kontekst bardzo trudnego okresu rytwiańskiego eremu, który miał miejsce po kasacji klasztoru. Panie archeolog mgr Agnieszka Książyńska i mgr Monika Łyczak – Absolwentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie zaprezentowały wyniki badań archeologicznych eremitorium kamedułów w Rytwianach z 2014 r. Zaprosiły uczestników sympozjum do odwiedzin Galerii Kamedulskiej, gdzie znajduje się ich autorska wystawa prezentująca unikatowe eksponaty.

Z kolei prof. dr ab. arch. Maria Brykowska z Absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej opowiedziała o kościele w Rytwianach w świetle praktyki i przepisów kongregacji kamedułów pustelników Monte Corona odwołując się do licznych badań naukowych własnych
i swoich studentów z Politechniki Warszawskiej lecz nie tylko.

O wpływie kamedułów na sztukę i o przedstawieniach życia kamedulskiego w sztuce mówiła
prof. dr hab. Christie Moisan-Jabłoński z Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie  prezentując wyniki badań poświęconych przedstawieniom kamedulskich świętych występujących na przedpiersiach stall kościoła w Rytwianach w kontekście programu ikonograficznego kamedulskiej świątyni. A dr Lucilla Conigliello z Florencji w bardzo interesujący sposób ukazała malarską twórczość
o. Wenantego z Subiaco na terenie Włoch. Jej wykład prowadzony w języku włoskim na żywo tłumaczył ks. dr Tomasz Orzeł – dyrektor szkoły katolickiej w Stalowej Woli.

Pani mgr Elżbieta Graboś – artysta, konserwator dzieł sztuki, Absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych przedstawiła zagadnienia towarzyszące pracom konserwatorskim w Pustelni Złotego Lasu skupiając uwagę na odkrywaniu tajemnic warsztatów twórców, badaniach nad kondycją substancji zabytkowej i występowaniem zagrożeń.

Drugi dzień Sympozjum rozpoczęła uroczysta Msza św. koncelebrowana, której przewodniczył
ks. biskup dr Edward Frankowski. W uroczystym kazaniu podkreślił wielokrotnie fakt, iż klasztor pokamedulski to wyjątkowe miejsce rozwoju duchowego dla współczesnych pielgrzymów i turystów. To miejsce ciszy, kontemplacji i wzrastania w rozwoju duchowym. Wierni i uczestnicy Sympozjum złożyli ks. Biskupowi życzenia z okazji niedawnych urodzin i imienin.

Część niedzielną Sympozjum otworzył mgr inż. arch. Janusz Cedro z Kielc prezentując zabytkowy zespół w Rytwianach  wśród wybranych przykładów założeń sakralnych regionu świętokrzyskiego.

Znawca architektury eremów kamedulskich na świecie arch. Mattias Mulitzer z Wiednia zaprezentował dwie współczesne budowle klasztorne: klasztor „Marii w Raju” sióstr betlejemek
w Austrii i pustelni „Maria od Aniołów” eremitów kamedułów z Monte Corona w Wenezueli, ukazując kontekst technicznych rozwiązań i zwracając uwagę na wykorzystanie ukształtowania terenu i pór roku w użytkowaniu tych miejsc.

Wizję przyszłości Pustelni Złotego Lasu w kontekście współczesnych założeń rewitalizacyjnych zaprezentował ks. Wiesław Kowalewski- rektor Kościoła Zwiastowania NMP w Rytwianach. Przedstawił zamysł funkcjonowania Pustelni Złotego Lasu jako miejsca kontemplacji, modlitwy
i skupienia dla współczesnego człowieka zgodnie ze słowami: „Tu odnajdziesz święty spokój”.
Ks. Rektor zaprosił wszystkich uczestników do współpracy. Wspomniał o trwających obecnie pracach konserwatorskich realizowanych w ramach projektu dotyczącego renowacji części sklepienia kościoła i dachu finansowanych ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz o złożonym wniosku do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisanie pokamedulskiego zespołu klasztornego Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach na Listę Pomników Historii.

Po prezentacji wszystkich referatów pojawił się czas na dyskusję, pytania i refleksję. Tą część sympozjum poprowadził prof. zw. dr hab. Juliusz Chrościcki wybitny naukowiec – historyk sztuki
z Uniwersytetu Warszawskiego. Wiele postawionych pytań otworzyło drogę do dyskusji i decyzji, że podobne sympozja należy organizować częściej, gdyż bogactwo archiwów kamedulskich i materiałów naukowych czeka na odkrycie i ukazanie ich współczesności.

Honorowy Prezes Stowarzyszenia Miłośników Pustelni Złotego Lasu, płk Wiesław Woszczyna podkreślił ogromne znaczenie Sympozjum dla miejscowego środowiska i dumę jaka z tej racji wypełnia mieszkańców Rytwian i Kłody. Podziękował ks. dyrektorowi i wszystkim Prelegentom za organizację i udział w Sympozjum.

Ważnym efektem końcowym uczestników Sympozjum było jednogłośne poparcie wniosku z 9 marca 2015r. złożonego do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej o uznanie „Pustelni Złotego Lasu”
w Rytwianach za Pomnik Historii poprzez podpis pod uzasadnieniem przygotowanym przez
prof. dr hab. arch. Marię Brykowską.

Wyrażając wielkie uznanie dla organizatorów za perfekcyjne przygotowanie Sympozjum uczestnicy dziękowali za bogate dwa dni spędzone w Pustelni i zapowiadali powrót na kolejne wydarzenia, jakie będą tu organizowane. Jest nam niezmiernie miło, że mogliśmy gościć w Rytwianach tak wielkie autorytety świata nauki i ubogacić się ich wiedzą.