Zakończyła się V. Międzynarodowa Konferencja Naukowa INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA REWITALIZACJI TERENÓW ZDEGRADOWANYCH organizowana przez Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego oraz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w dniach 5 – 7 października 2011 w Ustroniu.

Celem konferencji jest prezentacja osiągnięć i wyników prac naukowo-badawczych, praktycznych rozwiązań technicznych i organizacyjnych wspierających zrównoważony rozwój terenów zdegradowanych. Do Ustronia przyjechało ponad stu naukowców i praktyków z Polski, Włoch, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Czech i Kolumbii. Wygłoszono 40 referatów. Honorowy patronat nad Konferencją objęli: Waldemar Pawlak, Wicepremier, Minister Gospodarki, Andrzej Kraszewski, Minister Środowiska, Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Adam Matusiewicz, Marszałek Województwa Śląskiego.
Konferencję rozpoczęła sesja specjalna prezentująca wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczo-wdrożeniowego Kluczowe Źródła Zagrożeń Środowiskowych – FOKS, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transnarodowej dla Europy Środkowej 2007-2013. Projekt dotyczy ochrony wód, a szczególnie wód podziemnych. Wypracowywana w projekcie optymalna procedura identyfikacji, rankingu i oceny zanieczyszczenia wód podziemnych na dużych obszarach przemysłowych lub miejskich jest demonstrowana i stosowana na kilku obszarach pilotażowych, w czterech krajach europejskich: Polsce, Niemczech, Włoszech i Czechach. Na sesji projektu FOKS przedstawiono głównie zaawansowanie prac prowadzonych w Jaworznie na terenach zdegradowanych m.in. działalnością Zakładów Chemicznych Organika Azot. Z przedstawionych na sesji referatów wynika, że opracowana została „recepta”, określająca zarówno stan zanieczyszczonych wód jak i sposoby ich oczyszczania. Dr Jadwiga Gzyl, z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych podkreśla, że kolejnym wyzwaniem dla właścicieli terenów będzie pozyskanie środków na kosztowne unieszkodliwienie zanieczyszczeń. Uczestników poinformowano, że działania w pozostałych miejscach pilotażowych zostaną przedstawione na konferencji końcowej projektu, która odbędzie się w marcu 2012 w Jaworznie. Więcej informacji na stronie internetowej projektu FOKS.
Podczas kolejnych pięciu sesji naukowcy prezentowali wyniki badań prowadzonych na terenach pogórniczych węgla kamiennego, brunatnego i rud metali, na obszarach pohutniczych, a także na terenach poprzemysłowych w aglomeracjach miejskich.
Podczas sesji Przyrodniczo-krajobrazowe aspekty rewitalizacji terenów zdegradowanych zwrócono m.in. uwagę na konieczność ponownego kształtowania i odbudowy terenów zdegradowanych, w celu utrzymania ciągłości przestrzennej systemu przyrodniczego. Planowanie prac rekultywacyjnych nie może ograniczać się do przestrzeni zdegradowanej przez proces eksploatacji górniczej czy produkcji, ale musi uwzględniać jej relacje z otoczeniem.
Większość referatów prezentowanych na sesji - Techniki rozpoznania i monitoringu środowiska gruntowo-wodnego dotyczyła środowiska wodnego i koncentrowała się na rozpoznawaniu stanu zanieczyszczenia szczególnie niebezpiecznymi dla środowiska i zdrowia substancjami.
Sesja Technologie oczyszczania terenów zdegradowanych pozwoliła zaprezentować różnorodne podejścia do oczyszczania środowiska zanieczyszczonego takimi toksycznymi substancjami jak chlorowane węglowodory alifatyczne, związki rtęci, ołowiu, kadmu czy niklu, odpady poflotacyjne rud cynkowo-ołowiowych oraz rud miedzi. Wygłoszono na niej najwięcej prezentacji. Oprócz technologii przedstawiono także narzędzia wspomagania procesu decyzyjnego ułatwiające wybór najbardziej ekonomicznej i efektywnej opcji oczyszczania. Kilka referatów dotyczyło opracowywanych technologii uprawy roślin fito stabilizacyjnych. Wiele kontrowersji i burzliwą dyskusję wywołały tematy dwóch ostatnich sesji dotyczących społecznych i ekonomicznych aspektów rewitalizacji terenów zdegradowanych oraz strategii planowania przestrzennego, zarządzania i wdrażania procesu rewitalizacyjnego. Po raz kolejny w Ustroniu prezentowano postępy w budowie systemu gromadzenia informacji o terenach poprzemysłowych w województwie śląskim (OPI-TPP). Tematy powracające co roku to także oceny ekoefektywności technologii środowiskowych dla nowego użytkowania terenów. Na przykładzie projektów NOWE GLIWICE – CENTRUM EDUKACJI I BIZNESU oraz REVITA SILESIA pokazano, że możliwe jest połączenie działań związanych z zagospodarowaniem terenów i obiektów po likwidacji zakładu górniczego przy jednoczesnym wsparciu nauki i sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Jak mierzyć i porównać ze sobą korzyści społeczne i ekonomiczne inwestycji? W jakim stopniu realizowane rewitalizacje obszarów miejskich polegają jedynie na odnowie, renowacji zdegradowanej tkanki budowlanej, a w jakim stopniu na zaangażowaniu społecznym w ten proces? To tylko niektóre pytania, które padały w czasie dyskusji.
Uczestnicy doceniają głównie tematykę wystąpień, ciekawe dyskusje i atmosferę Konferencji. Zdaniem dr hab. inż. Jan Skowronka, Dyrektora IETU - Konferencja wpisała się już na trwałe w kalendarz spotkań naukowych o czym świadczy coraz większa liczba uczestników, duża grupa młodych naukowców obecnych w Ustroniu, a także zainteresowanie przedstawicieli podmiotów gospodarczych i administracji publicznej.