Serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w XII edycji ogólnopolskiej konferencji Łódzkie Warsztaty Filozoficzne!

http://lodzkiewarsztatyfilozoficzne.uni.lodz.pl/W tym roku tematem Warsztatów będzie „_racjonalność”.

Puste miejsce w tym haśle ma sugerować możliwość dodania różnych przedrostków (jak np. ir-/ anty/ -a) oraz wielorakiego spojrzenia na problem „racjonalności” w filozofii i humanistyce.

Konferencja odbędzie się w formie zdalnej w dniach 1-3 kwietnia 2022 r.

Uczestnicy prezentujący referat otrzymają możliwość opublikowania artykułu w czasopiśmie naukowym UŁ „Hybris”.

OPIS KONFERENCJI

Termin „racjonalność” wywodzi się od łacińskiego słowa rationalis i w swych podstawowych znaczeniach odnosi się do tego, co opiera się na rozumie, uwydatnia władzę rozumu lub jest tym, co należy do sfery rozumu. Filozofia, z pewną dozą optymizmu, wciąż z upodobaniem upatruje w sobie źródła i probierza racjonalności, co przejawia się między innymi w uznaniu tożsamości narodzin samej racjonalności z narodzinami filozofii. Nadal pewną popularnością cieszy się narracja jakoby „światło rozumu”, które rozbłysło w świecie greckim, zapoczątkować miało kumulatywny proces, w trakcie którego rozum spekulatywny płynnie przeistoczył się w rozum naukowy i techniczny, a podsycana rozumem ciekawość spiętrzyła gmach zachodniej cywilizacji. Nawet jeśli tak ukazane dzieje filozofii są dziejami samej racjonalności, to jest to wszak historia nieustannej walki o wyzwolenie – od ciała i zmysłowości (Platon, Augustyn, Kartezjusz), z niewiedzy i zabobonu (Ksenofanes, Spinoza, Voltaire), z niedojrzałości (Kant), czy własnych dziecięcych urojeń (filozofia analityczna).Racjonalność – w jej najogólniejszym rozumieniu – może być traktowana jako cecha obiektów racjonalnych. Posiadanie tej cechy powoduje, że obiekty, którym ona przysługuje są desygnatami terminu racjonalny i standardowo bywają przeciwstawiane tym, które określa się mianem „irracjonalnych”, „nieracjonalnych”, „aracjonalnych”. W tym kontekście za racjonalne mogą zostać uznane przekonania oraz działania. Podział na racjonalność związaną z utrzymywanymi przekonaniami oraz podjętymi działaniami jest obecny w filozofii od czasów Arystotelesa, którego uznać można za pierwszego filozofa artykułującego w pełni rozwiniętą koncepcję rozumu praktycznego i rozumności praktycznej. Pojęcie rozumu praktycznego odróżnionego od rozumu teoretycznego zostało przekazane współczesnym w dwóch głównych wersjach – wersji św. Tomasza z Akwinu oraz wersji Immanuela Kanta. Akwinata wskazywał, że za pomocą rozumu praktycznego ludzie są zdolni do rozpoznania dobra tkwiącego w naturze rzeczy. Echa tego twierdzenia współcześnie można odnaleźć w etyce cnoty Alasdaira MacIntyre’a oraz koncepcji prawa naturalnego Johna Finnisa. Z drugiej strony wątek kantowski, współcześnie kontynuowany przez Johna Rawlsa i Jürgen Habermasa, wskazuje na prawodawczość rozumu, a więc fakt, że jest on zdolny do nadawania sobie samemu praw.Racjonalistyczny pogląd na filozofię wskazuje na fakt, że filozofia jest nieustannie osaczona przez irracjonalne z którego się wyzwala i w które w każdej chwili może popaść, aracjonalne, które ją otacza i pozostaje obojętne na jej batalie, nieracjonalne, które otwarcie rzuca jej wyzwanie, post-racjonalne, które wieszczy jej koniec, pseudo-racjonalne, które się pod nią podszywa. Nie jest to jednak jedyna optyka, przez którą można patrzeć na stosunek tego co racjonalne i nieracjonalne. Opozycja racjonalności i irracjonalności może okazać się opozycją porządku i chaosu, nieskończoności i skończoności, prawa i wyjątku, tego, co ogólne, i tego, co jednostkowe, pojęcia i zmysłowej partykularności i ostatecznie – utwierdzającego się w swej immanencji tego-samego i innego. Z takiej perspektywy racjonalność, konstytuując się przez ekskluzję irracjonalności, dąży do zniesienia jednostkowości jako tego, co wobec niej inne, odmienne. Jawi się wówczas jako przemoc. Z całą siłą dowodzą tego doświadczenia współczesnej historii, gdy urzeczywistniana racjonalność, obróciła się przeciwko samej sobie, stając się ufundowaną w przemocy racjonalnością totalitarną, która ubezwłasnowolniła powołujące ją do istnienia byty ludzkie (doświadczenia XX wieku – wojny światowe, Holocaust, totalitaryzm nazistowski, komunizm). Tym samym ujawniała swą irracjonalność. Dziś poszukujemy racjonalności na miarę naszej skończoności. Czy jest ona możliwa?W świetle powyższego należy zadać pytania: Czym jest racjonalność? Co jest jej miarą, kryterium? Jaki jest jej fundament? Jaką pełni funkcję w życiu ludzkim? Czy jest faktem, czy ideałem? Jaki jest wzajemny stosunek racjonalności i irracjonalności? Czy racjonalność musi stać się przemocą? Czy można pomyśleć racjonalność skończoną, wyzbytą roszczeń uniwersalnych, przemoc rodzących? Czy racjonalność naukowa wyczerpuje racjonalność jako taką? Czy jest jedyną podstawą ludzkiego istnienia? Czy możliwa jest racjonalność społeczna?

Na zgłoszenia referatów czekamy do 6 marca 2022 r.

Po więcej informacji zapraszamy na naszą stronę: http://lodzkiewarsztatyfilozoficzne.uni.lodz.pl/