Bałkany są pojęciem trudnym do jednoznacznego zdefiniowania. Przeważnie postrzegamy je jako zjawisko geograficzne lub cywilizacyjne, przy czym zasięg kultury określanej jako bałkańska nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w granicach geograficznych. Czy mówiąc zatem o kulturze bałkańskiej automatycznie mamy na myśli kulturę Półwyspu Bałkańskiego? Termin „Bałkany” (z tur. „góry”) ostatecznie zakorzenił się w świadomości Europejczyków w końcu XVIII wieku, kiedy to do literatury angielskiej wprowadził go podróżnik John Morritt. Odtąd obok takich nazw jak „Półwysep Grecki” czy „Półwysep Południowosłowiański” określał on wyżynno-górzysty obszar pomiędzy Morzem Czarnym a Adriatykiem. Nazwa Półwysep Bałkański pojawiła się dopiero w 1808 roku (August Zeune), która jednak nie wykluczyła nazwy Bałkany. Ostatecznie pojęcie to rozszerzyło swoją domenę znaczeniową przekraczając granicę wytyczoną przez geografię.

Oblane czterema morzami Bałkany trudno oddzielić jako odrębną całość geograficzną od strony lądu. Podobnie rzecz się dzieje w wypadku próby wytyczenia granicy wpływów kultury bałkańskiej, przenikającej na obszar przygranicznych równin. Pomimo że zarówno uczeni, jak i laicy mówiąc o Bałkanach niekiedy wykluczają Grecję, Dalmację, Transylwanię, Mołdawię czy też Wołoszczyznę (inaczej Walachię), a niewielu Węgry uznaje za obszar bałkański, uczestnikom konferencji proponujemy podejście elastyczne, uwzględniające w rozważaniach nad kwestią styczności kulturowej (literackiej i językowej) szersze spectrum.

Przyjęta przez organizatorów definicja cywilizacji jest zgodna z tą zaproponowaną przez amerykańskiego badacza Bałkanów Traiana Stoianovicha, który idąc za Anthonym F.C. Wallacem, stwierdził, że kultura jako tożsama z cywilizacją to „otwarty system w stanie stabilnej, ale ruchomej równowagi”. Zawarte w owym systemie cechy kulturowe, które są obecne w określonej przestrzeni kulturowej, stopniowo i nieprzerwanie ulegają zmianie, przy jednoczesnym zachowaniu podstawowej struktury. Innymi słowy odpowiednia frekwencja cech w trwałym układzie, na określonej przestrzeni, przy jednoczesnej ich trwałości pomimo upływu czasu w sumie tworzą cywilizację.

Proponujemy spojrzenie na kulturę bałkańską jako niezbywalną składową kultury europejskiej w wymiarze synchronicznym i diachronicznym od czasów starożytnych po czasy współczesne poprzez pryzmat tekstów literackich lub materii językowej.

Przewidywane są następujące grupy dyskusyjne:

1. Bałkany w literaturze grecko-łacińskiej;

2. Słowianie w źródłach starogreckich, bizantyńskich i łacińskich.

3. Słowianie w literaturze bałkańskiej;

4. Bałkany epoki nowożytnej w oczach Zachodu – polityków, dyplomatów, podróżników;

5. Języki Bałkanów;

6. Bałkany – między oralnością a piśmiennością.

Języki konferencji: język polski i pozostałe języki słowiańskie, język angielski, niemiecki i włoski.

Propozycje tematów wraz ze streszczeniem proszę przesyłać na adres: balkany2024@ug.edu.pl

Formularz zgłoszeniowy dostępny po linkiem:

Wydarzenia | Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego

Serdecznie zapraszamy!