XII konferencja z cyklu „Życie prywatne Polaków w XIX wieku” koncentruje uwagę na jednej z najważniejszych właściwości człowieka – jego dążeniu do kontaktu z innymi ludźmi, czyli nawiązywaniu relacji i budowaniu społecznej identyfikacji. Pytanie o więzi społeczne w XIX w. to przede wszystkim pytanie o interakcje jakie zachodziły pomiędzy jednostkami, o czynniki powodujące łączenie się jednostek w zbiorowości, o funkcje jakie spełniały więzi, o formy obyczajowe, jakie przybierały, wreszcie o przyczyny trwałości lub rozpadu grup. XIX stulecie to epoka głębokich przeobrażeń społecznych, czas wielkich wędrówek, odrywania ludzi od ziemi i przecinania korzeni, rozpadu starych struktur społecznych, emancypacji, urbanizacji i industrializacji. Wzrost mobilności społecznej prowadził do rozpadu tradycyjnych więzi i tworzenia nowych struktur relacji. Początek relacji determinują styczności przestrzenne. Polacy, opuszczający rodzinną ziemię oswajali nową rzeczywistość społeczną, budowali kontakty w nowych środowiskach i warunkach kulturowych. Tworzenie nowych sieci relacji, dotyczyły zarówno chłopów, poszukujących lepszego życia w mieście, młodzieży wyjeżdżającej na studia do odległych miast jak i emigrantów i zesłańców, oderwanych od swoich środowisk. Pobyt „na obcej ziemi” kształtował nowe systemy relacji. Interesujące są zarówno kontakty z przedstawicielami innych narodów, którzy w ramach tworzenia nowych struktur państwowych i administracyjnych przybywali na ziemie polskie i nawiązywali stosunki z ludnością miejscową, jak i relacje pomiędzy przedstawicielami rożnych wyznań, światopoglądów, przekonań politycznych. Zajmować nas będą różne typy relacji: relacje sąsiedzkie, koleżeńskie i przyjacielskie, emocjonalne, rodzinne, zawodowe, religijne, edukacyjne, międzystanowe i międzyzaborowe. Chcemy zwrócić szczególną uwagę na relacje w ramach rodziny, które na przestrzeni XIX w. ulegały wielowymiarowej ewolucji – prawnej, emocjonalnej, obyczajowej. Ruchy emancypacyjne i nowa sytuacja ekonomiczna związana z przemianami kapitalistycznymi spowodowała przebudowę roli kobiety w rodzinie. Zmianom podlegały nie tylko relacje pomiędzy małżonkami ale też relacje rodziców z dziećmi, które w coraz szerszych kręgach stawały się obiektem nakładów i troski.

Proponowana perspektywa poznawcza stawia sobie za cel naukową refleksję nad podtrzymywaniem więzi, rozwijaniem i blokowaniem relacji oraz poczuciem wspólnoty (krwi, interesów, narodu, kultury, religii) w mikrostrukturach życia społecznego. Do dyskusji nad różnymi rodzajami relacji w perspektywie życia prywatnego pragniemy zaprosić przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, w tym historyków, historyków sztuki, literaturoznawców, historyków kultury, antropologów historii, etnologów, prawników, muzealników i archiwistów.

Proponowane zagadnienia:

‒ Relacje w XIX-wiecznej rodzinie;

‒ Emocjonalny charakter więzi rodzinnych, partnerskich, przyjacielskich;

‒ Relacje damsko-męskie: przywiązanie, bliskość, zależność, partnerstwo;

– Macierzyństwo w XIX w. – budowanie więzi i relacje matki z dzieckiem na różnych etapach życia;

– Ojcostwo – ewolucja roli ojca w realiach życia prywatnego;

‒ Prawne uwarunkowania więzi;

‒ Relacje pomiędzy przedstawicielami różnych kultur, religii, grup społecznych i zawodowych;

‒ Relacje „międzystanowe” i ich przemiany;

‒ Relacje między przedstawicielami różnych narodów;

– Obyczajowo-kulturowe formy życia społecznego;

‒ Relacje w ramach organizacji i stowarzyszeń;

‒ Budowanie i podtrzymywanie więzi w świetle doświadczeń emigracyjnych;

‒ XIX wieczne rozumienie siostrzeństwa i braterstwa;

– Przyjaźń i koleżeństwo w XIX w.;

‒ Korespondencja jako forma różnych typów relacji;

‒ Bliskość i dystans w relacjach wzajemnych;

– Zjawisko towarzyskości w XIX w.;

‒ Parantele – związki pokrewieństwa i powinowactwa oraz ich znaczenie w rzeczywistości zaborowej;

‒ Poszukiwania genealogiczne – moda, czy konieczność?;

– Obrzędowe formy relacji w różnych środowiskach społecznych;

Jak zawsze jesteśmy otwarci na Państwa propozycje tematów, które mogą wykraczać poza zaproponowane powyżej zagadnienia, lecz pozostaną związane z nadrzędnym problemem badawczym konferencji. Propozycje referatów prosimy przesyłać drogą elektroniczną na formularzu zgłoszeniowym do 30 czerwca 2024 r. pod adres: zycieprywatne@wp.pl lub mariakorybut@o2.pl

Opłatę konferencyjną w wysokości 400 zł (obiady, serwisy kawowe podczas przerw, materiały konferencyjne, uroczysta kolacja) należy wnieść do 5 września 2024 r. na konto bankowe: 14 1240 3031 1111 0000 3426 6892 (Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział Łódzki, ul. A. Kamińskiego 27 a, 90-219 Łódź) z zaznaczeniem w tytule przelewu: Konferencja Życie prywatne oraz podaniem imienia i nazwiska.