Współczesna kultura literacka II. Między samotnością a kolektywem – dylematy autorstwa


MINIONA -

Uniwersystet Bielsko-Bialski (oraz zdalnie)
Częstochowa, ul. Zbierskiego 2/4

Po raz kolejny chcemy zaprosić Państwa do wspólnej refleksji nad współczesną kulturą literacką. Pojmujemy ją jako integralną cześć globalnej komunikacji społeczno-kulturowej wraz z charakterystyczną dla niej infrastrukturą oraz dynamicznym systemem relacji autorsko-czytelniczych (odwołując się ponownie do założycielskich ustaleń Stefana Żółkiewskiego oraz uzupełniających je sugestii Janusza Sławińskiego1) Interesuje nas teraz kwestia współdziałania, kooperacji i partycypacji w tekstach i dyskursach funkcjonujących we współczesnej kulturze literackiej. Chcemy sprawdzić na ile wciąż aktualne jest to, co Jack Stillinger nazwał „mitem samotnego geniusza”2, jak ma się ta koncepcja/formuła do tekstotwórczych praktyk realizowanych wspólnie z innymi: autorami, czytelnikami czy też pozostałymi aktorami pola literackiego. „Tworzenie «nie jest aktem stadnym, tylko skazaniem się na samotność»”3 – pisze/mówi w wywiadzie Wiesław Myśliwski. Twórczy rezultat jest w tym ujęciu efektem pracy indywidualnej, a samo pisanie – nieustannym przezwyciężaniem własnych ograniczeń i sięganiem wyłącznie do swoich zasobów. Tworzenie odbywa się bez konieczności angażowania innych (czy wręcz programowego ich unikania), z daleka od wszelkich form „stadnej” organizacji i współzależności. Amerykański dramaturg Tony Kushner sytuuje się w tej kwestii niejako na drugim biegunie, pisząc: „Fikcja, że praca artystyczna odbywa się w odosobnieniu i że osiągnięcie artystyczne jest wyłącznie produktem talentu indywidualnego jest politycznie nacechowana, a co więcej – przynajmniej w moim przypadku – przeczą jej fakty. (…) Gdybym swoje sztuki pisał bez udziału moich współpracowników, byłyby zupełnie inne – a właściwie wcale by nie powstały”4. Rozważania Kushnera odnoszą się do dramatu (formy specyficznej, bo już w swym założeniu dialogicznej), ale może to właśnie kooperacja i współdziałanie jest tym, co współcześnie konstytuuje szeroko rozumianą literaturę (i współczesną kulturę literacką), zwłaszcza w ułatwiającej praktyki wieloautorskie przestrzeni wirtualnej? Tutaj jednak pojawia się kolejna kwestia. Jeśli nawet przyjmiemy, że podstawą twórczości jest współpraca, to pojawia się pytanie, jak funkcjonować będą i gdzie przebiegać jej granice. Czy formowani się kolektywów nie jest jednocześnie tworzeniem informacyjnych baniek5, zamkniętych dla innych ideologii, światopoglądów i światoobrazów? Pytania można mnożyć: kto twórcom pomaga, a kto im przeszkadza, poprawia, kontroluje i cenzoruje?; na ile istotne we współczesnych praktykach tekstotwórczych są takie kategorie, jak np. ghostwriter, sensitivity reader, czytelnik zapraszany przez autora (autorkę) do współpracy w tworzeniu tekstu/utworu? Na ile praktyki kooperacyjne są jawną immamentną częścią dzieła, a na ile działaniem celowo ukrytym, pozostającym w strefie niedostępnego czytelnikom (widzom) pre-tekstu? Jakie czynniki wreszcie wpływają na ostateczny kształt tekstu literackiego, czy szerzej – tekstu kultury? W ramach naszej konferencji otwarci jesteśmy bowiem także na rozważania dotyczące filmu, serialu, muzyki, sztuk plastycznych i gier komputerowych…

Wstępnie proponujemy refleksję nad następującymi obszarami tematycznymi:
1. rekonfiguracja pola literackiego i obecnej w nim komunikacji w kontekście przemian cywilizacyjnych, społecznych, technologicznych, kulturowych, ekonomicznych itp.;
2. literatura i kultura literacka jako obszar współdziałania, twórczej kooperacji lub kontestacji;
3. grupy, pokolenia i orientacje literackie (motywowane artystycznie/światopoglądowo);
4. współpraca i tekstotwórczość (oraz e-tekstotwórczość), kreacje twórców, narracje o twórczości (autopoiesis);
5. specyfika współczesnej publiczności literackiej i jej udziału w tworzeniu (czytaniu) literatury, socjologia literatury;
6. instytucje życia literackiego: czasopisma literackie, towarzystwa i inne formy zrzeszeń, nagrody literackie, biblioteki i ich rola we współtworzeniu komunikacji literackiej;
7. kultura literacka we współczesnej edukacji: rola i znaczenie nowych technologii w nauczaniu literatury i języka polskiego, uczniowie jako odbiorcy i aktywni współtwórcy;
8. rola sztucznej inteligencji we współczesnych realizacjach pisarskich/artystycznych;
9. bańki informacyjne/ideologiczne we współczesnej komunikacji literackiej. Podobnie jak w roku ubiegłym częścią konferencji będzie debata poświęcona współczesnej kulturze literackiej i głównym tematom konferencji.

Publikacja tekstów pokonferencyjnych planowana jest na łamach patronującego wydarzeniu czasopisma naukowego „Media i Społeczeństwo” (obecnie 40 pkt.).






Źródło:  http://www.ubb.edu.pl

Aktualizacja:  2025-04-07