Pełny tytuł konferencji to: Szkolnictwo, edukacja, oświata i wychowanie na terenie powiatu janowskiego oraz ich wpływ na lokalne społeczeństwo i kulturę. Konferencja naukowa organizowana w setną rocznicę od powstania szkoły średniej noszącej obecnie nazwę Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim.

W roku 2017 przypada stulecie działalności szkoły średniej noszącej obecnie nazwę Liceum Ogólnokształcące

im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim. Wzmiankowana szkoła kultywuje tradycje powstałego w 1917 r. Gimnazjum Filologicznego, którego nazwa podlegała kilkukrotnie zmianom. Okrągła rocznica, stu lat
od powstania placówki, zachęca do pochylenia się nad dziejami szkoły i powstałą w związku z działalnością tej placówki edukacyjnej spuścizną. Szkoła to bowiem nie tylko miejsce – materialny gmach – ale nade wszystko jest to miejsce tworzone przez ludzi, którzy przekazują i nabywają w niej wiedzę i umiejętności.

W początkowym okresie swej działalności janowskie Gimnazjum wykazywało silne związki ze środowiskiem artystów plastyków, a nade wszystko z przedstawicielami sztuki awangardowej. Pracowali w nim jako nauczyciele Adam Nowiński i Tadeusz Seweryn. Pierwszy z wymienionych w czasie pracy w janowskim Gimnazjum podejmował działania w celu stworzenia w Janowie Lubelskim wakacyjnych plenerów malarskich. Podobne działania podejmował również po opuszczeniu Janowa Lubelskiego, w czasie pracy w charakterze dyrektora Gimnazjum Handlowego w Biłgoraju. Po opuszczeniu zaś Biłgoraja znacząco przyczynił się
do utworzenia w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą silnego ośrodka plastycznego (w Kazimierzu Dolnym pełnił
on m.in. funkcję Burmistrza). Czy zatem jego odejście z grona kadry nauczycielskiej janowskiego Gimnazjum odebrało Janowowi Lubelskiemu szansę na powstanie w tym mieście kwitnącego ośrodka sztuk plastycznych?

Jeszcze istotniejszą rolę inicjatora rozwoju kultury wysokiej tak w janowskim Gimnazjum jak i poza nim należy przypisać Tadeuszowi Sewerynowi. Do pracy w janowskim Gimnazjum trafił on jako dezerter z armii austriackiej. Jako dezerter nie mógł podjąć legalnie pracy na terenach monarchii habsburskiej ani na terenach przez nią okupowanych, dlatego podjął ją w oparciu o nie swoje dokumenty. Kupił paszport Maksymiliana Kuleszy – prawdopodobnie powieszonego żołnierza rosyjskiego – i podając się za Maksymiliana Kuleszę podjął pracę
w janowskiej szkole średniej. Pracując w niej zainicjował powstanie muzeum szkolnego, które prawdopodobnie weszło w posiadanie m.in. skarbu około 300 srebrnych denarów rzymskich. Gromadzono w nim dokumentację fotograficzną rozwoju polskiej awangardy w sztukach plastycznych itd. Doświadczenia zdobyte przez Tadeusza Seweryna w czasie tworzenia muzeum szkolnego działającego przy janowskim Gimnazjum Filologicznym miały istotny wpływ na postrzeganie przez wzmiankowanego nauczyciela (w późniejszym okresie profesora etnologii) roli muzeów szkolnych i ich wpływu na wychowanie młodzieży. Zauważyć przy tym należy, że po opuszczeniu Janowa Lubelskiego Tadeusz Seweryn stał się jednym z czołowych teoretyków muzeologii i pełnił wiele funkcji muzealnych, w tym w latach 1937-1965 był dyrektorem Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli
w Krakowie. Pierwsze „szlify” muzealnicze zdobywał jednak w ramach działalności muzeum szkolnego założonego przy janowskim Gimnazjum.

Tadeusz Seweryn podczas pracy w janowskim Gimnazjum Filologicznym zainicjował również akcję spisywania tekstów kultury tradycyjnej – nade wszystko tekstów pieśni i opisów obrzędów rodzinnych i dorocznych z okolic Janowa Lubelskiego. Przynajmniej część tych materiałów zachowała się do naszych czasów, dając przykładowo możliwość badań nad bodaj największym spójnym zasobem kolęd aktualizowanych w czasie Wielkiej Wojny
i po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.

W czasie Wielkiej Wojny i w dwudziestoleciu międzywojennym janowskie Gimnazjum i Liceum zaliczały się do szkół prywatnych, podlegały w tym okresie tak Sejmikowi Powiatowemu jak i miejscowemu kołu Polskiej Macierzy Szkolnej. Dlatego rola lokalnych liderów życia społeczno-kulturalnego miała istotny wpływ na działanie i kierunki rozwoju szkoły.

W historię szkoły odtwarzanej po II wojnie światowej (po przerwie w działalności z lat 1939-1944) wplecione są m.in. losy Juliusza Kleinera, jednego z najwybitniejszych znawców i badaczy literatury romantyzmu, związanego przed II wojną światową i w jej początkowym okresie z Uniwersytetem Lwowskim, a po niej z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i Uniwersytetem Jagiellońskim. Przez mury szkolne przewijało się wiele znamienitych osób. Współcześnie wypada pochylić się nad przeszłością samej solenizantki – Szkoły – jak i nad osobami
i wydarzeniami z Nią związanymi.

Ponieważ rozwijająca się od 1917 r. janowska szkoła średnia nie była zawieszona w próżni oświatowej, dlatego nie ograniczamy zakresu tematycznego konferencji do dziejów szkoły noszącej obecnie nazwę Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim. Zachęcamy do czynnego udziału
w konferencji osoby zajmujące się wszelkimi przejawami życia szkół, edukacją, oświatą i wychowaniem z terenu powiatu janowskiego – w jego historycznych granicach. Zwracając w tym miejscu uwagę na to, że terytorium powiatu janowskiego obejmowało w przeszłości teren znacznie większy niż współcześnie.

Podczas konferencji pragniemy pochylić się również nad tym co odbywało się na krawędzi działalności szkoły,
w tym nade wszystko na oddziaływaniu szkoły na środowisko lokalne. Zachęcamy do zgłaszania propozycji tematów, które dotyczyć mogą:

1. Szkolnictwa, edukacji, oświaty i wychowania na terenie powiatu janowskiego przed i po powstaniu janowskiego Gimnazjum Filologicznego (z zachowaniem wskazanego powyżej ograniczenia terytorialnego tematyki zgłaszanych referatów);

2. Dziejów janowskiego Gimnazjum i Liceum oraz osób i wydarzeń z nimi związanych;

3. Roli szkół z terenu powiatu janowskiego w kultywowaniu, utrwalaniu, zachowaniu i przetwarzaniu kultury
i tradycji miejsca.

Zgłaszane tematy mogą dotyczyć:

- szkolnictwa elementarnego w okresie staropolskim i w XIX w.;

- dziewiętnastowiecznych szkół prywatnych;

- rosyjskojęzycznego szkolnictwa średniego w Janowie Lubelskim;

- historii janowskiego Gimnazjum i/lub Liceum;

- biografii nauczycieli, pracowników i/lub uczniów szkół z terenu powiatu janowskiego;

- rozwoju kariery naukowej, społecznej, politycznej lub zawodowej nauczycieli, pracowników i/lub uczniów tychże szkół;

- roli i działalności kół Polskiej Macierzy Szkolnej;

- roli i działalności Towarzystwa Szkoły Średniej;

- działalności lokalnych organizacji nauczycielskich;

- funkcjonowania organizacji młodzieżowych i rodzicielskich;

- mniejszości etnicznych i/lub narodowych w dziejach szkół;

- stosunków wyznaniowych w szkołach;

- działalności księży, rabinów, popów i sióstr zakonnych w historii szkół;

- prasy redagowanej przez młodzież szkolną;

- tajnego nauczania prowadzonego w czasie okupacji hitlerowskiej;

- ingerencji władz państwowych, samorządowych, wojskowych i partyjnych w działalność szkół i w proces edukacyjny;

- współpracy szkół, w tym nade wszystko współpracy janowskiego Gimnazjum i Liceum z innymi szkołami, jednostkami samorządowymi i organizacjami pozarządowymi;

- udziału młodzieży i pracowników szkół w akcjach społecznych i wydarzeniach kulturalnych;

- historii muzeum szkolnego założonego przy janowskim Gimnazjum i zgromadzonych w nim eksponatów;

- roli, wartości i treści materiałów etnograficznych i regionalistycznych zgromadzonych w ramach działalności szkół i ich pracowników;

- działalności teatralnej realizowanej w szkołach;

- poziomu nauczania i wyników nauczania;

- osiągnięć uczniów i nauczycieli;

- rozwoju bazy dydaktycznej ruchomej (zabudowań szkolnych) i nieruchomej użytkowanej przez szkoły;

- bibliotekach i czytelniach szkolnych oraz działających na rzecz szkół i kadry nauczycielskiej

- spotkań absolwentów szkół;

- zachowanych źródeł do historii szkolnictwa, w tym nade wszystko do historii janowskiego Gimnazjum i Liceum;

- wiadomościach o patronach szkół i przyczynach wyboru określonego patrona dla szkoły, w tym nade wszystko
o patronie janowskiego Liceum – bohaterach bitwy na Porytowym Wzgórzu;

- przekazach historycznych i literackich o bitwie na Porytowym Wzgórzu.

 

Wskazany powyżej zakres tematyczny nie stanowi katalogu zamkniętego, celem organizatorów nie jest bowiem ograniczanie inwencji badaczy.

Do czynnego udziału w konferencji zachęcamy historyków, etnologów, archeologów, historyków sztuki, kulturoznawców, językoznawców, literaturoznawców oraz specjalistów z zakresu socjologii i pedagogiki,
ze szczególnym uwzględnieniem historyków oświaty i wychowania. Zachęcamy również regionalistów i osoby związane z historią szkoły.

Na propozycje tematów (wraz z krótkim abstraktem – do 1000 znaków) czekamy do końca lutego 2017 r. pod adresem konferencjalojanow@gmail.com. Najpóźniej w dniu 7 marca 2017 r. zostanie ogłoszony program konferencji.

Planowana jest publikacja wygłoszonych referatów w recenzowanym tomie pokonferencyjnym. Termin przesyłania artykułów to 7 maja 2017 r.