Europejskie społeczeństwo starzeje się, co musi mieć swoje konsekwencje dla polityki społecznej, ekonomicznej, edukacyjnej i praktyków edukacji dorosłych. Dziś głównie bada się potencjał dzieci i młodzieży, a niewiele uwagi przywiązuje się do możliwości rozwojowych osób w średniej i późnej dorosłości. Tak popularne stwierdzenia o proweniencji ekonomicznej jak „kapitał ludzki”, „potencjał kompetencji”, „społeczeństwo wiedzy”, „efektywność”, „wydajność” i wiele innych odnoszone są głównie do osób w fazie rozkwitu kariery zawodowej. Jednak z uwagi na pogłębiający się deficyt pracowników w wielu zawodach, najbliższy czas przyniesie konieczność objęcia uwagą osób w zaawansowanym wieku - już dzisiaj mówi się o „srebrnej gospodarce”. W najbliższej przyszłości „zarządzanie wiekiem” stanie się jedną z kluczowych dziedzin, czy specjalizacji zarządzania zróżnicowanym wiekowo zespołem pracowników.
Przed przedstawicielami nauk społecznych stoją nowe zadania związane z odczytywaniem potencjału rozwojowego osób w średniej i późnej dorosłości, identyfikowaniem warunków generujących mechanizmy wspierające i blokujące jego rozwój. Takie działania wychodzenia naprzeciw potrzebom przedsiębiorstw, są przejawem społecznej odpowiedzialności wspierającej różnorodność, ograniczającej konflikty międzypokoleniowe, tworzącej przyjazną atmosferę w miejscu pracy. Promowanie idei kumulowania wiedzy i jej przekazu międzypokoleniowego, nabywania nowych kluczowych kompetencji, umożliwienie transferu wiedzy, dostosowanie ofert edukacyjnych, opracowanie innowacyjnych strategii uczenia się osób w okresie średniej i późnej dorosłości, to wyzwanie dla współczesnej edukacji, rynku pracy oraz polityków. Można również dodać, że jest to inny, dotychczas mniej doceniany aspekt idei „zrównoważonego rozwoju”, na co warto uczestnikom naszej debaty zwrócić uwagę.
Do udziału w obradach zapraszamy przedstawicieli różnych dyscyplin, gdyż niezwykle złożony przedmiot naszego namysłu jest pomiędzy naukami o zarządzaniu, socjologią i psychologią pracy oraz pedagogiką.
Przedmiotem poznania planujemy uczynić relacje społeczne w życiu codziennym dorosłych (lato życia) i osób w tak zwanej późnej dorosłości (jesień życia) w tytułowych „przestrzeniach życia” (osobistego, zawodowego, społecznego, kulturowego).

Kategoriami koncentrującymi naszą debatę mają być relacje społeczne i codzienność osób w średniej i późnej dorosłości.
1. Relacje społeczne osadzone są w zmiennej rzeczywistości i mogą być identyfikowane na poziomie systemów i struktur społecznych znaczeń (A. Giddens). Pierwsze dotyczą najbardziej trwałych aspektów systemu, czyli reguł i zasobów instytucji” oraz właściwości systemów społecznych zapewniających ich trwałość w czasie i przestrzeni (…) stosunki między aktorami lub zbiorowościami ujmowane jako regularne praktyki społeczne” (A. Giddens), a w naszym przypadku dotyczą stosunku społeczeństwa do dojrzałego wieku, który zmienia się w zależności od kontekstu kulturowo-historycznego, ekonomicznego i politycznego. Współcześnie sytuacja demograficzna, spadek współczynnika dzietności i dynamika starzenia się ludności w Europie rozsadzają ten system, pociągając za sobą konsekwencje ekonomiczne, społeczne, kulturowe oraz pedagogiczne. Jednocześnie zmieniają się środki komunikacji międzyludzkiej, źródła i dostępność do wiedzy, sposoby wykonywania pracy, spędzania wolnego czasu, a wszystko za sprawą dynamicznego rozrostu technologii informacyjnych (Renata Tomaszewska-Lipiec). Skutkiem tych rewolucyjnych zmian cywilizacyjnych inaczej dojrzewamy, uczymy się, pracujemy, wypoczywamy, bawimy się i starzejemy.
Drugi typ relacji (struktury społeczne) obejmują negocjowane znaczenia i podejmowane w ich wyniku decyzje indywidualne. Od indywidualnych predyspozycji, kapitału kompetencyjnego, kondycji zdrowotnej, stylu życia czy środowiska społecznego zależy strategia adaptacji do dalszych etapów życia postzawodowego w tym późnej dorosłości oraz to, w jaki sposób będzie przebiegał ów proces. Nie bez znaczenia dla społecznego postrzegania osób w dojrzałym wieku jest zmiana ich wizerunku zewnętrznego oraz zdolność do czynnego udziału w życiu społecznym. Dziś sprawny i zadbany 50-cio, 60-cio latek, a nawet osoby przekraczające 70 rok życia uczestniczące w życiu kulturalnym, angażujące się w projekty lokalnej społeczności już nikogo nie dziwią. Odwołując się do teorii Martina Seligmana można powiedzieć, że w każdym wieku jest możliwe osiągnięcia poczucie dobrostanu i spełnienia przez życie wypełnione sensem, zaangażowanie oraz odczuwanie przyjemności, choć zapewne drogi do tych stanów będą specyficzne dla każdego wieku oraz człowieka w zależności od przebytej wędrówki, jej okoliczności społecznych i warunków egzystencjalnych.

2. Codzienność, jest „przestrzenią międzyludzką”, jest tym wszystkim co, dzieje się pomiędzy ludźmi, jest polem dynamicznie zmieniających się relacji, procesem stawania się (P. Sztompka). Codzienność to oczywistość, która często jest przyjmowana bezrefleksyjnie, gdyż jest niejako w nas, a my w niej (intersubiektywność). Jest wiedzą potoczną/podręczną, naszym wyposażeniem zgromadzonym w wyniku doświadczeń minionych pokoleń (A. Schűtz). Oferuje nam szeroki wachlarz wyborów, które zależą od „systemów istotnościowych”, czyli tego, co w danym momencie, sytuacji życia jest w naszym przekonaniu dla nas najistotniejsze. To w systemach istotnościowych lokują się strach, lęki, nadzieje, marzenia, oczekiwania, szanse i ryzyko. Tam również mieszczą się wartości i uzasadnienia dla własnych sądów, decyzji, aktywności czy zaangażowania. W tym kontekście istotna staje się kwestia troski i wsparcia osób w średniej i późnej dorosłości. Poczucie sensu życia staje się modyfikatorem działań życiowych w późniejszym życiu. Jego doświadczanie, poszukiwanie i wypełnianie treścią codzienności jest de facto osobistym angażowaniem się człowieka w świat wartości.
Edukacja i wszelkie działania zmierzające do samorozwoju osób dorosłych odgrywają znaczącą rolę w ich codziennej egzystencji, aktywizując jednostki zarówno fizycznie jak i umysłowo. Istotnym elementem socjologii codzienności jest kwestia związana z twórczym, aktywnym, konstruktywnym wymiarem potocznego myślenia i codziennej świadomości. Funkcjonowanie w przestrzeni społecznej, pozostawanie w świecie codziennego życia sprawia, że człowiek staje się nie tylko obserwatorem, ale i podmiotem działania i refleksji innych, którzy tak samo interpretują i doświadczają świata, przyjmują podobne postawy i zachowania w danych sytuacjach, tworząc w ten sposób wspólnotę doświadczeń, stanowiącą fundament kontekstów i znaczeń.
Dla zaproponowanej debaty czynimy trzy podstawowe założenia wraz z przykładowymi tropami wartymi namysły badawczego.

1. Relacyjny charakter naszego życia jest kwintesencją wszelkiej aktywności człowieka w każdym wieku.
Czy rzeczywiście codzienność osób w wieku dojrzałym potwierdza tę tezę? Czy i jakie relacje we wszystkich „przestrzeniach życiowych” są ważne dla aktywności osób dojrzałych? Jak badani opisują swoje relacje w otoczeniu osobistym, zawodowym, społecznym i jak uczestniczą w tworzeniu/percepcji kultury? Jakie relacje w trakcie aktywności zawodowej mają swoją kontynuację po jej zakończeniu? Jak zmienia się życie osób, których aktywność zawodowa zostaje zakończona? Jakie relacje osobowe i aktywności wypełniają codzienność osób u schyłku i po zakończeniu aktywności zawodowej? Jaka jest codzienność w późnej dorosłości osób, które nie były aktywne zawodowo?

2. Człowiek rozwija się przez całe swoje życie, a jego dojrzewanie oddziałuje na jakość jego życia.
W jakich wymiarach dojrzałe osoby odczuwają (mają świadomość) przemian rozwojowych, a może tendencyjnie inicjują swój rozwój ( dalsze dojrzewanie)? Jakie sfery zaangażowania mają znaczenie dla poczucia zadowolenia z jakości życia? Jakie tworzą uzasadnienia dla aktywności własnej? Czy i jaką tworzą definicję siebie u schyłku kariery zawodowej? Jaki mają pomysł na siebie po zakończeniu aktywności zawodowej?

3. Kulturowe konteksty i tworzone w nich społeczne uzgodnienia dotyczące miejsca, roli, stylu życia, oczekiwań i zadań osób w dojrzałym wieku rekonstruują definicję osoby w wieku średniej i późnej dorosłości.
W jaki sposób opisują swoją dojrzałą i późną dorosłość osoby objęte badaniami? W jaki sposób definiują dojrzałą dorosłość i późną dorosłość osoby będące w profesjonalnych relacjach (pracodawcy, opiekunowie, animatorzy kultury, pedagodzy, psychologowie, edukatorzy, lekarze, opiekunowie i inni)? Jakie pozycje w miejscu pracy przyznaje się osobom w wieku dojrzałym? Jak pracodawcy i współpracownicy postrzegają pracowników w średniej i późnej dorosłości? Jaki jest stan zdrowia i jakość życia (profilaktyka i wsparcie, prozdrowotny styl życia, strategie i działania adaptacyjne, jakość i sens życia) Polaków w wieku średniej i późnej dorosłości. Jaka jest aktywność i aktywizacja (animacja społeczno-kulturalna, współpraca międzysektorowa, dialog międzygeneracyjny, partycypacja społeczna, wsparcie instytucjonalne) osób w średniej i późnej dorosłości?
Dokonując pewnych uogólnień warto dopowiedzieć, że celem konferencji jest uzyskanie odpowiedzi na pytania: Jak opisywana jest codzienność osób w okresie średniej i późnej dorosłości? Jakie są konteksty ich aktywności? Jaki jest kapitał kompetencyjny współczesnych dorosłych? Interesują nas dotychczasowe Państwa doświadczenia badawcze i obserwacje dotyczące działań społecznych, edukacyjnych i gospodarczych, gdzie podmiotami są osoby w okresie średniej i późnej dorosłości; jakie podejmowane są inicjatywy, stanowiące przykłady dobrych praktyk w zakresie edukacji, profilaktyki, animacji, zdrowia; jakie role społeczne pełnią osoby w okresie średniej i późnej dorosłości? jakie są szanse i możliwości oraz zagrożenia i ograniczenia późnej dorosłości? Jakie są „barwy lata i jesieni życia”?
Spotkanie będzie szansą na zaprezentowanie zarówno teoretycznych kontekstów związanych z problemami człowieka dorosłego, jak również pedagogicznych implikacji działań społeczno-edukacyjnych zmierzających do wyposażenia jednostek w kluczowe kompetencje (dla) przyszłości. Liczymy, iż będą praktycznym spojrzeniem na środowiskowy wymiar uczestnictwa osób w wieku średniej i późnej dorosłości w życiu społecznym. Zaprezentowanie form działalności różnych sektorów, przywołanie dobrych praktyk, stanowi z jednej strony uzupełnienie diagnoz społecznych, z drugiej wskazuje ścieżki kooperacji, której efekty przyczyniają się do rewitalizacji grupy społecznej seniorów. Kluczowe będzie także wyznaczenie nowych kierunków działań wobec wyzwań współczesności. Jesteśmy przekonani, że Państwa pomysły, twórcze rozwiązania i codzienna praktyka, stanowić będą niewątpliwie inspirację do dalszych działań edukacyjnych i społecznych.

Serdecznie zapraszamy do Krakowa!