Setna rocznica konferencji pokojowej w Wersalu, która przyjęła plebiscyt jako formę rozstrzygania sporów terytorialnych oraz przypadające w roku 2020 stulecie plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu stanowią punkt wyjścia do refleksji nad atmosferą panującą przed, w trakcie i po zakończeniu głosowania w wyżej wymienionym regionie. Inne ważne problemy, które należałoby poruszyć to m.in. międzynarodowy kontekst plebiscytu, polskie plany wojskowe wobec Prus Wschodnich oraz ocena wyników plebiscytu na Warmii i Powiślu oraz osobno na Mazurach.
W odniesieniu do plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu pragniemy również ponownie naświetlić trudny proces organizowania się ruchu polskiego na Warmii i Mazurach.
Rok 1920 był przełomowy nie tylko w historii Warmii, Mazur i Powiśla, ale także całej Rzeczypospolitej. W związku z tym, obok głównego zagadnienia jakim jest problematyka plebiscytowa, w zamiarach organizatorów sesji leży przypomnienie znaczenia wojny polsko-bolszewickiej dla ugruntowania pozycji niepodległej Polski na mapie politycznej powojennej Europy. Szczególnie zależy nam na ukazaniu odbioru działań wojennych w kręgach polityczno-wojskowych, prasie i społeczeństwie. Liczymy również na przybliżenie, rozpoczętego już jesienią 1920 roku niezwykle trudnego procesu odbudowy zniszczonych przez sześć lat działań wojennych ziem Rzeczypospolitej uwidocznionego nie tylko w dokumentach urzędowych, ale także chociażby w pamiętnikach i wspomnieniach.
Nie ulega wątpliwości, że dwa wyżej wymienione zagadnienia czyli plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu oraz sytuacja polityczna i militarna Polski latem 1920 r. łaczą się ze sobą nierozerwalnie. Wydarzenia te mające niebagatelny wpływ na kształt terytorialny niepodległej Polski nie przeszły bez echa w powojennej Europie. Pamiętać bowiem należy, że okres pomiędzy podpisaniem w czerwcu 1919 r. traktatu wersalskiego, a wydarzeniami z lata 1920 r. to w części państw europejskich pierwszy rok funkcjonowania w realiach w pełni pokojowych. Stąd też interesujące uzupełnienie wymienionych wyżej tematów stanowiłyby rozważania odnoszące się do sytuacji politycznej, społecznej i gospodarczej w 1920 r. w wybranych państwach europejskich, zarówno tych istniejących od wieków, jak i tych, które wróciły lub pojawiły się na mapie Europy po zakończeniu I wojny światowej.
Niezależnie od problematyki plebiscytowej i wojennej intencją naszą jest, aby organizowana przez Instytut sesja stała się okazją do dyskusji i refleksji nad wciąż aktualnym problemem samostanowienia narodów, który szczególnie mocno uwidocznił się po upadku trzech wielkich imperiów, dominujących w Europie od Kongresu Wiedeńskiego. Pomimo obserwowanych w Europie i na świecie procesów zmierzających do integracji i jednoczenia się państw wokół wspólnych celów w XXI wieku nadal jesteśmy świadkami dążeń do suwerenności i samookreślenia czego przykładem mogą być wydarzenia chociażby z Katalonii i Kraju Basków.
Jesteśmy przekonani, że konferencja, poza przedstawieniem najnowszych osiągnięć badawczych, odnoszących się do wyżej wymienionych zagadnień, przyczyni się także do popularyzacji wiedzy o tym jakże ważnym okresie w historii Polski wśród mieszkańców Olsztyna i regionu.
Ze względu na poruszaną problematykę konferencja ma charakter interdyscyplinarny.
W związku z tym zapraszamy do udziału w sesji nie tylko historyków, ale także przedstawicieli innych dziedzin nauki: politologów, socjologów, prasoznawców, prawników etc.