W życiu człowieka najważniejsze i najcenniejsze jest zdrowie. Utrzymanie zdrowia jako dobrostanu pod względem fizycznych, psychicznym, duchowym i społecznym w procesie pracy wymaga odpoczynku, gdyż w długim okresie może pojawić się osłabienie organizmu ludzkiego
i choroby. Pomiędzy pracą zawodową a wypoczynkiem po pracy powinna zachodzić ścisła korelacja. Czas wolny od pracy (wolny czas) umożliwia zarówno regenerację sił witalnych człowieka, poprawę
i utrzymanie zdrowia, jak też bliski kontakt z przyrodą i ludźmi, rozrywkę, wypoczynek, przygodę, zaspokojenie zainteresowań miłośniczych, poznawczych i artystycznych. Ważna jest zatem nie tylko organizacja i racjonalne zarządzanie czasem pracy, lecz także czasem wolnym od pracy. Świadomość człowieka w zakresie organizacji, zagospodarowania i zarządzania czasem wolnym stanowi ważny element kapitału ludzkiego, gdyż odpoczynek, regeneracja sił witalnych człowieka ma istotne znaczenie w utrzymaniu zdrowia, potrzebnego w podnoszeniu wydajności pracy, sprawności 
w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Czas wolny dotyczy czasu odpoczynku, wypoczynku, regeneracji sił witalnych, podczas którego nie wykonuje on żadnych obligatoryjnych zajęć zawodowych w zakładzie pracy i w domu. W tym okresie wykonywane są bez naprężenia wszelkie działania prowadzące do odpoczynku w aspekcie fizycznym, psychicznym, duchowym i aktywności społecznej człowieka, zgodne z osobniczymi preferencjami jednostki i powszechnie obowiązującymi normami społecznymi. W tym okresie człowiek zaspokaja w procesie konsumpcji potrzeby wyższego rzędu, dążąc do samourzeczywistnienia, samodoskonalenia, samorozwoju oraz w razie potrzeby poprawy i utrzymania zdrowia, potrzebnego w codziennym życiu i wypełnianiu obowiązków zawodowych. Zaplanowany i realizowany czas wolny pozostaje do dyspozycji jednostki  po wykonaniu jego obowiązków zawodowych, rodzinnych, religijnych i przyjacielskich. Stanowi on istotny element kulturowy codziennego życia człowieka. Ze względu na przedział czasowy wyróżniamy:

-  czas wolny w ciągu doby,

-  czas wolny w weekendy i święta,

-  czas wolny w ciągu miesiąca i roku,

-  czas wolny podczas urlopów,

- czas wolny w wieku poprodukcyjnym (podczas emerytury) i pogorszenia stanu zdrowia (zwolnień lekarskich lub renty).

Zajęcia podczas czasu wolnego wybierane i dobierane są dobrowolnie (świadomie lub obligatoryjnie dzięki naciskom społecznym) w celu:

-  odpoczynku (wypoczynku),

- ratowania, poprawy i utrzymania zdrowia w sensie fizycznym, psychicznym, duchowym
i społecznym,

-  rozrywki i przygody,

-  większego kontaktu z przyrodą,

-  kształcenia (edukacji) w zakresie przyswajania wartości w dziedzinie ekologii i kultury,

-  uczestnictwa w życiu społecznym, przyswajania zasad i norm współżycia społecznego, zaspokajania potrzeb przynależności (afiliacji), miłości, osiągnięć, szacunku i uznania,

-  kompensacji (doskonalenia osobowości) tj. sprawdzania się w innych niż praca zawodowa obszarach ludzkiej aktywności (poszerzenie zainteresowań, hobby).

Dzięki postępowi technicznemu obserwuje się wydłużenie czasu wolnego w postaci:

-  ograniczenia dziennego wymiaru czasu pracy,

-  ograniczenia liczby dni pracy w ciągu tygodnia,

-  wprowadzenia i stopniowego wydłużania płatnych urlopów,

-  skracania liczby lat pracy i przejścia na wcześniejszą emeryturę,

-  wprowadzenie więcej dni wolnych od pracy z tytułu świąt.

Ostatnio, wskutek epidemii wywołanej przez koronawirusa, niektóre grupy społeczne i zawodowe mają do dyspozycji  więcej czasu wolnego od pracy.