RELACJA Z KONFERENCJI
Płeć na uniwersytecie – przeszłość, teraźniejszość... i co dalej?


-

Olsztyn

W dniu 6 września 2010 roku w kampusie uniwersyteckim Kortowo odbyła się konferencja, której celem było przedstawienie obecnego stanu badań dotyczących płci społeczno-kulturowej w kontekście funkcjonowania wyższej edukacji w Polsce, jak również dyskusja wokół kwestii dotyczących (nie)równości szans zawodowych kobiet i mężczyzn pracujących na polskich uniwersytetach.

W czasie konferencji przedstawiono ponad dwadzieścia wystąpień, których tematyka koncentrowała się wokół sytuacji kobiet i mężczyzn w polskim szkolnictwie wyższym, na wszystkich jego poziomach. Poruszano między innymi problem barier awansu zawodowego i uczestnictwa kobiet w gremiach decyzyjnych funkcjonujących w systemie szkolnictwa wyższego, przy jednoczesnym zarysowaniu zakresu proponowanych rozwiązań owych problemów w planowanej reformie szkolnictwa wyższego. Nie zabrakło dyskusji wokół kwestii związanych z przeszkodami natury mentalnej i organizacyjnej, jakie stają przed osobami chcącymi prowadzić w ramach uniwersytetu badania genderowe.

Omawiano także szeroko temat, często zapomnianej i przemilczanej, roli kobiet w historii uniwersytetów. Pojawiły się tematy związane bezpośrednio z dydaktyką: jak uczyć gender?, jak też zagadnienia z zakresu patologii społecznych, do których należy coraz powszechniejsze zjawisko prostytucji na uczelniach wyższych. Dyskusji poddano również problem braku żeńskich odpowiedników dla nazw zawodów, czy stanowisk piastowanych na uczelniach przez kobiety („rektorka”, „adiunktka”), jak również procesy ich tworzenia.

Zastanawiano się nad realnością perspektywy równości płci na uczelniach wyższych w przyszłości i nad warunkami, jakie musiałyby zaistnieć, aby ten postulat spełnić. Poszukiwano również odpowiedzi na pytanie: czy mężczyźni naukowcy również odczuwają skutki stereotypów płciowych? Wnioski są jednoznaczne – mężczyźni mają ułatwioną drogę na szczyty w hierarchii uniwersyteckiej, natomiast negatywne skutki stereotypizacji dotykają ich w sferze prywatnej, domowej, uważanej powszechnie za domenę kobiet. Rozważania wokół tego tematu doprowadziły do konkluzji, iż uwarunkowania pracy naukowej przyczyniają się często do rozpadu związków uczuciowych.

Podjęto także próby usystematyzowania rodzajów barier jakie napotykają kobiety w pracy naukowej. Jak się okazało, jednym z głównych problemów w tej sferze jest umiejętność godzenia życia rodzinnego z zawodowym, a raczej ewidentny jej brak, spowodowany w dużej mierze permanentnym kobiecym poczuciem winy. Zidentyfikowano i scharakteryzowano także zjawiska takie, jak „szklany sufit”, „lepka podłoga”, „nieszczelny rurociąg”, które stają na drodze kobiecych karier.

Do udziału w dyskusji zaproszono pedagożki/pedagogów, socjolożki/socjologów, filozofki/filozofów, historyczki/historyków oraz przedstawicieli innych dyscyplin naukowych, którym bliska jest problematyka gender, a także działaczki/działaczy społecznych. Po każdej prelekcji przedstawiano interesujące spostrzeżenia wynikające z wiedzy i doświadczenia uczestniczek/ków.

Konferencja spełniła swoje cele – poprzez wnikliwe spojrzenie prelegentek/ów na poruszane w referatach problemy i krytyczne głosy w dyskusji, udało się w dużej mierze odsłonić mechanizmy funkcjonowania polskich uniwersytetów, które sprawiają, że równość szans kobiet i mężczyzn wciąż wydaje się mrzonką. Tematyka znaczenia płci społeczno-kulturowej w środowisku akademickim i w edukacji w ogóle, wydaje się wciąż na tyle słabo rozpoznana i dostrzegana, iż organizatorzy konferencji obiecali dołożyć wszelkich starań, aby tego typu spotkania były kontynuowane.